De aardopwarming heeft onder meer als gevolg dat de oceanen warmer worden en dat de ijsvoorraden smelten. Uit sediment-onderzoek blijkt dat de opwarming van de Noordelijke IJszee al in het begin van de twintigste eeuw is begonnen, tientallen jaren eerder dan tot nu toe gedacht. Als dat klopt dan zouden klimaatmodellen moeten worden bijgesteld.
De Noordelijke IJszee wordt sneller warmer dan andere wereldzeeën. Die opwarming gaat gepaard met een toenemend verlies aan zee- en landijs, met verstrekkende gevolgen voor het klimaat op de rest van de aardbol. In dat proces speelt de instroming van warmer en zouter water uit de aanpalende Atlantische Oceaan een grote rol. Satellietmetingen zijn er pas zo’n jaar of veertig dus besloten Tommaso Tesi van het instituut voor poolonderzoek in Bologna en collega’s zijn eens wat dieper in het verleden gaan kijken. Daartoe onderzochten ze sedimenten uit de Framstraat tussen Groenland en Spitsbergen, een toegang van de Atlantische Oceaan tot de Noordelijke IJszee.
Ze bepaalden daarin de chemische ‘handtekeningen’ van micro-organismen zoals foraminiferen (eukaryote eencelligen met een uitwendige kalkstructuur). Die eencelligen bouwen afhankelijk van de temperatuur en het zoutgehalte bepaalde zuurstofisotopen in in hun omhulsel en geven onderzoekers daarmee aanknopingspunten over de de omgevingssituatie in de tijd dat ze leefden. Die gegevens combineerden de onderzoekers met analyses van lipiden in de sedimenten, gegevens uit de oude boeken en van verschillende dateringsmethoden.
Op die manier construeerden zij op diverse plaatsen in de Framstraat de temperatuur in de afgelopen achthonderd jaar. Tesi: “In die achthonderd jaar zijn de temperatuur en het zoutgehalte redelijk constant gebleven. In het begin van de twintigste ontstaat er plotseling een duidelijke verandering van de temperatuur en het zoutgehalte. Dat was werkelijk opvallend. Er was toen een snelle en vroege atlantisering van de oostelijke Framstraat te zien.”

Snel

Het zeeijsoppervlak kromp toen snel, waardoor ook de planktonbloei verschoof. In de zomer werd het water warmer en ’s winters vond er een sterkere vermenging van de waterlagen plaats dan daarvoor. Oorzaak zou het eind van de kleine ijstijd in het midden van de negentiende eeuw kunnen zijn, denken de onderzoekers.
Daardoor veranderde de waterstromen in de Noord-Atlantica en werd er meer warmte in de richting van het poolgebied aangevoerd. “Uit onze resultaten valt af te leiden dat we in de toekomst met een voortgezette atlantisering van de Noordpool rekening moeten houden”, zegt medeonderzoeker Francesco Muschitiello van de universiteit van Cambridge.

De resultaten zouden ook op mogelijke fouten in de klimaatmodellen kunnen duiden. Tesi: “Klimaatsimulaties kunnen de opwarming in de Noordelijke IJszee niet reproduceren. Dat betekent dat we dat proces, het doorzetten van de atlantisering, niet volledig begrijpen. We verlaten ons op die simulaties voor de prognoses, maar het ontbreken van seinen van een vroege opwarming in de Noordelijke IJszee is een mankerend stuk van de puzzel.” Het oplossen van dat probleem zal bepalend zijn voor het nauwkeurig(er) vaststellen van wat er met de Noordelijke IJszee gaat gebeuren en daarmee ook wat er met het klimaat in de wereld gebeurt, denkt de Italiaan.

Bron: bdw