Ceratoporella nicholsoni-sponzen (afb: spongeguide.uncw.edu)
Toen de temperatuurwaarnemingen officieel begonnen zou de aarde al zo’n 0,5°C zijn opgewarmd. Aan de hand van driehonderd jaar oude sponzen hebben onderzoekers geconcludeerd dat de aardopwarming inmiddels de 1,5°C al is overschreden. Niet iedereen aanvaardt onmiddellijk die conclusie.
“We hebben alternatieve manier om de aardopwarming vast te stellen”, zegt koraalrifonderzoeker en aardscheikundige Malcolm McCulloch van de universiteit van West-Australië. “De temperaturen zijn, zo lijkt het, tot nut toe met zo’n halve graad te laag geschat.” Algemeen gaan onderzoekers uit van een gemiddelde temperatuur tussen 1850 en 1900 als nullijn maar ik (=as) zie ook wel eens 1750 als referentie gemeld. Ergens rond 1850 werden de eerste oppervlaktetemperaturen van de wereldzeeën opgenomen.
Met sponzen zou die gemiddelde temperaturen tot in de achttiende eeuw kunnen worden vastgesteld. Daartoe analyseerden McCullock en collega’s de strontium/calciumverhouding in 300 jaar oude calciumcarbonaatskeletten van een koraalachtige sponssoort, Ceratoporella nicholsoni, die groeit rond Puerto Rico. De verhouding tussen strontium en calcium verandert met de temperatuur en zou daarmee een goede thermometer zijn.
Die sponzen komen maar op een plaats in de Caraïben voor op een diepte van 33 tot 91 m. McCulloch: “Zeeoppervlaktetemperaturen kunnen behoorlijk verschillen, maar deze gemengde laag geeft de situatie goed weer tot een paar honderd meter en die is in evenwicht met de temperatuur in de atmosfeer.”
Het deel waar de sponzen zich bevinden is ook vrij goed afgeschermd tegen oceaanstromingen zoals de Atlantische golfstroom en El Niño. Daardoor waren de temperaturen daar minder onderhevig aan schommelingen dan elders in de oceanen.
Begin rond 1860
Uit de metingen kwam naar voren dat de aardopwarming ergens in de jaren ’60 van de negentiende eeuw begon, nu beschouwd als begin van het industriële tijdperk. McCulloch: “Dat is voor ons de nullijn, het referentiepunt als we zeggen dat de aarde al 1,5°C is opgewarmd.” In de relatief stabiele periode tussen 1700 en 1860 schommelden de temperaturen minder dan 0,2°C, met duidelijk koelere perioden na vulkaanuitbarstingen.
Volgens de onderzoekers is die 1,5°C opwarming ergens tussen 2010 en 2012 gepasseerd en binnen een paar jaar zal de 2°C-grens gepasseerd worden.
In het veld is er interesse voor deze ontwikkelingen, maar collega’s vragen zich af hoe betrouwbaar deze vorm van temperatuurmeting is. Oceanografe Kate Hendry van de universiteit van Cambridge stelt dat we het er natuurlijk over eens moeten zijn waarmee we de huidige situatie moeten vergelijken, maar ze zegt dat deze technieken nog te zeer in ontwikkeling zijn om daaruit harde conclusies te kunnen trekken.
McCullock zegt dat en zijn collega’s hun sponsgegevens hebben vergeleken met de gemiddelde oceaantemperaturen tussen 1964 en 2012 en die kwamen volgens hem perfect overeen. Hendry is niet meteen overtuigd en ze stelt dat er meer van dit soort metingen gedaan moeten worden over de hele wereld om een goed beeld te krijgen. “Al dat soort technieken hebben zo hun beperkingen.” Hoe meer stukjes van de puzzel hoe meer vertrouwen in de resultaten, stelt ze.
Bron: Nature