Koolstofruimte (positief of negatief) in afhankelijkheid van het jaar dat de uitstoot net nul is. Noord-Amerika en Europa zitten al stevig in de min. Zuid-Azië en Afrika hebben nog wat ruimte (afb: Setu Pelz et al./PNAS)
Het ziet er naar uit dat ‘we’ de 1,5°C-grens die in Parijs als grens werd genoemd om de aardopwarming onder te houden niet zal worden gehaald. Het vorig jaar was al warmer, maar dat zou door toevallige omstandigheden zoals El Niño kunnen worden verklaard. Wat is dan een eerlijke manier om verder te gaan, vroegen onderzoekers van het internationale instituut voor systeemanalyse (IIASA) in Wenen zich af. Ze ontwikkelden een systeem die er op neer komt dat de grootste klimaatvervuilers moeten betalen: de ‘netto-nul-koolstofschuld’ – een maatstaf om te beoordelen wie de grootste verantwoordelijkheid draagt voor het minimaliseren van de klimaatoverschrijding.
Die 1,5°C-grens zou binnen tien jaar al overschreden worden, is de verwachting, wat de toch al moeizame internationale klimaatonderhandelingen nog moeilijker maakt. De bijdrage aan de broeikasuitstoot is nogal onevenwichtig. Sommige nu rijke landen hebben hun rijkdom onder meer verworven door al heel lang stevig fossiele brandstoffen te verstoken, terwijl andere, nu vooral arme, landen nauwelijks iets hebben bijgedragen aan die uitstoot.
Die arme landen zouden dezelfde ruimte moeten krijgen om aan armoede te ontsnappen en zich te ontwikkelen, stellen sommige deskundigen. Of dat het klimaat op orde houdt is natuurlijk twijfelachtig (om niet te zeggen onmogelijk). De IIASA-onderzoekers wilden toch een rechtvaardig systeem bedenken dat ieder (land) zijn eerlijke deel gunt, dat zowel met historische als toekomstige emissies rekening houdt.
Om te zien wat er gedaan moet worden om de omvang en duur van de overschrijding te minimaliseren, onderzochten de IIASA-onderzoekers het concept van een netto-nul-koolstofschuld. Met behulp van deze maatstaf kunnen onderzoekers bijhouden welke regio’s de grootste verantwoordelijkheid dragen voor de klimaatoverschrijding naarmate deze voortschrijdt, terwijl ze rekening houden met eerdere klimaatinactiviteit.
Als verwacht wordt dat een regio een koolstofschuld opbouwt, zal die die moeten ’terugbetalen’ door of elders emissiereducties elders in de wereld te ondersteunen of door extra koolstof uit de atmosfeer te halen.
Eerlijk verdelen
“Nu we de 1,5°C-limiet van het Akkoord van Parijs naderen, is de vraag niet alleen wanneer we deze overschrijden, maar ook hoe we collectief omgaan met de gevolgen in de daaropvolgende periode”, zegt hoofdauteur Setu Pelz van de IIASA. “Om de klimaatactiviteit te sturen die overschrijding moet minimaliseren en vast te stellen wie moet betalen voor schade die in deze periode is veroorzaakt, meten we wie verantwoordelijk is en in welke mate onder verschillende scenario’s en benaderingen.”
De koolstofschuld van een regio is gebaseerd op historische en nog te verwachten verwachten CO2-uitstoot in een regio met het eerlijke deel van het resterende koolstofbudget (als dat er nog is, tenminste) om onder de 1,5°C te blijven. Alle overmatige emissies tegen de tijd dat de regio netto nul CO2 is bereikt, tellen als koolstofschuld.
Door deze aanpak toe te passen op scenario’s die zijn beoordeeld in het Zesde rapport van het VN-klimaatforum, worden er duidelijke regionale patronen onthuld. Sommige regio’s bouwen consequent schulden op door inactiviteit in het verleden, andere bouwen schulden op door de timing van hun netto-nul CO2-doelstellingen deze eeuw en sommige als ze netto-nul CO2 uitstellen tot na 2100.
Om de gevolgen van de stapeling van koolstofschuld te onderstrepen, beoordeelden auteurs van de studie koolstofafnameverplichtingen en veranderingen in blootstelling aan extreme hittegolven onder de huidige wereldwijde klimaat’ambities’. Elke ton netto-nul-koolstofschuld zal niet alleen de last van emissiereductie (en verwijdering) voor jongere generaties vergroten, maar ook de klimaatontwrichting verergeren die die generaties zullen moeten ondergaan vanwege de overmatige uitstoot in die regio.
Onderzoekers stellen dat het gebruik van de netto-nul-koolstofschuldmaatstaf naast overwegingen van binnenlandse haalbaarheid, kan helpen bij het coördineren van collectieve kosteneffectieve klimaatinspanningen. Ze benadrukken dat regio’s waarvan wordt verwacht dat ze grote koolstofschulden opbouwen aan de bak zullen moeten en duidelijke doelen moeten stellen voor permanente koolstofverwijdering. Ondertussen zouden andere regio’s onderscheid moeten maken tussen kostenneutrale binnenlandse maatregelen en maatregelen die internationale samenwerking en klimaatfinanciering vereisen.
Bron: idw-online.de