Het verschil (in %) tussen gemeten en door klimaatmodellen voorspelde temperaturen (afb: Kai Kornhuber et al./PNAS)

Dat de aarde steeds warmer wordt is onloochenbaar en ook dat de mens daarbij een cruciale rol speelt. Je zou toch verwachten dat die opwarming min of meer gelijkelijk over de wereld verdeeld is. Het blijkt echter dat sommige plekken op aarde aanzienlijk sneller opwarmen dan andere en die ‘hittehaarden’ zijn niet te ‘verklaren’ door de huidige klimaatmodellen, met Noordwest-Europa als ‘winnaar’.
“Het gaat om uitzonderlijke ontwikkelingen die we niet helemaal begrijpen”, zegt hoofdauteur Kai Kornhuber van het internationale instituut voor toegepaste systeemanalyse IIASA in Wenen ietwat kryptisch. Voor hun studie hebben de vijf onderzoekers de maximumtemperaturen op diverse plaatsen in de laatste 65 jaar bekeken en die vergeleken met de trends die klimaatmodellen voorzien.
Daar kwamen die ‘hittehaarden’ luid en duidelijk bovendrijven. Over de hele wereld zie je gebieden die er qua temperatuurontwikkeling duidelijk bovenuit steken. Zo werd in juni 2021 in het westen van Canada een vorig record met maar liefst 30°C overtroffen met een temperatuur van 49,5°C in Lytton. In andere gebieden komen hittegolven  vaker voor dan de statistiek voorspelt. Onderzoekers spreken van een ‘staartverbreding’, een wijder worden van de Gausse waarschijnlijkheidsverdeling.
“Voor het gehele landoppervlak onderschatten modellen positieve trends van meer dan 0,5 °C per decennium in de verbreding van de bovenste (is heetste; as) staart van extreme oppervlaktetemperatuurverdelingen met een factor vier vergeleken met heranalysegegevens. Bovendien laten modellen over het geheel genomen een lager percentage significant stijgende trends zien”, schrijven de onderzoekers.

Op de kaart aangegeven geven de ‘hittehaarden’ de aarde het aanzien van een patiënt met mazelen of rodehond. Zo zie je in Zuid-Amerika, Australië, West-Europa, Noord-Canada, Groenland, delen van China en Rusland de hittehaarden. Ook in het Amazonegebied overtreffen de aantallen hittedagen deels wat klimaatmodellen voorspellen. Elders gaat het langzamer dan die modellen voorspellen zoals Noord-Afrika (????), Siberië en delen van de VS.

Noordwest-Europa

Noordwest-Europa zou met afstand de ernstigste hittehaard zijn. Dat gebied warmt twee keer sneller op dan het mondiale gemiddelde. Dat wordt volgens Kornhuber een echte echte broeikas. Duitsland, Nederland, België, Frankrijk en Groot Brittannië vertoonden de laatste vijf tot tien jaar steeds weer uitzonderlijke hitteperioden die boven voorspelde waarden lagen. Toch werd in het recente verleden regelmatig beweerd dat juist Noordwest-Europa in een opwarmende wereld zou afkoelen door het wegvallen van de Warme Golfstroom.

Waardoor die hittehaarden voorkomen kunnen de wetenschappers niet met zekerheid zeggen. Ze speculeren op een combonatie van factoren. In Europa is de straalstroom rond de Noordpool een belangrijke factor. Die houdt min of meer de kou in het Noordpoolgebied maar stopt ook winden uit de tropen. Door een snellere dan gemiddelde opwarming van het IJsgebied wordt die straalstroom afgezwakt, waardoor dus tropische winden meer greep krijgen op de noordelijke gebieden.
Zou dat een verklaring kunnen zijn voor de toestand rond de Noordpool, dan is daarmee nog niet verklaard hoe die ‘hittehaarden’ elders op de wereld ontstaan. Dat kan dan weer met veranderingen van winden en (dus) oceaanstromingen te maken hebben, met droogteperioden.

Kortom: zeg het maar. Hoe dan ook, hoe het klimaat verandert valt met de huidige modellen niet goed te voorspellen. De onderzoekers doen maar weer eens een oproep om de de ‘veroorzakers’ van de aardopwarming, de broeikasgassen, snel uit te bannen.
De aarde heeft er geen problemen mee. “We zijn niet gebouwd om dergelijke extremen te doorstaan”, zegt Kornhuber. De mens is ’s mensen grootste vijand.

Bronnen: Futura-Sciences, scinexx.de