Zeesijsminima rond Antarctica (afb: Nature)

Het zeeijs rond de Zuidpool is dit jaar op het laagste punt uitgekomen ooit gemeten. Wetenschappers weten niet waar dat het gevolg van kan zijn. Natuurlijk lijkt de aardopwarming de grote boosdoener, maar vooralsnog denken betrokken wetenschappers dat de natuurlijk wisselvalligheid de belangrijkste oorzaak is van het historisch minimum.
Het totale oppervlak daalde onder de 2 miljoen km² de laagste waarde sedert de satellietmetingen 43 jaar geleden begonnen. Op 25 februari (zomer op het zuidelijk halfrond) bedroeg het ijsoppervlak 1,92 miljoen km², 190 000 km² minder dan het vorig minimum in 2017, zo stelde Amerikaanse sneeuw- en ijsdatacentrum (NSIDC). “Dat gebeurde min of meer op dezelfde manier als in 2017”, zei Ryan Fogt van de universiteit van Ohio in Athens. In beide jaren werd het gemiddelde maximum vroeger dan normaal bereikt, gevolgd door een snelle vermindering. Vanaf 2017 bleef het oppervlak onder het gemiddeld, maar de omvang steeg in 2020 weer naar bijna gemiddeld.

Het nieuwe laagterecord was deels het gevolg van sterke winden die het ijs uit de Rosszee dreven naar het noorden. Daar brak en smolt het ijs. “Ik denk dat het meeste zo niet alles kan worden toegeschreven aan de natuurlijke wisselvalligheid”, zegt Walt Meier van de universiteit van Colorado, die ook aan het ijscentrum verbonden is.

Noordpool

Anders dan op de Noordpool, waar het ijs sedert 1979 snel verdwijnt, is het zeeijsoppervlak rond Antarctica nogal grillig en lijkt zich niet direct te storen aan de aardopwarming als gevolg van de toename van broeikasgassen in de atmosfeer. Het grootste en op een-na-grootste minimumoppervlak werd gemeten in 2008 (3,69 miljoen km²) en 2013 (3,68 miljoen km²). In 2015 en in 2016 daalde het minimum aanzienlijk. Meier: “Met zoveel wisselvalligheid is een laagterecord niet al te verrassend.”

Rond Antarctica groeit het zeeijs als het koud genoeg is. Fogt: “Er zijn geen landmassa’s die dat tegenhouden.” Daardoor is het ijs dunner en kan makkelijk door de wind worden weggeblazen, stelt hij. Het zeeijs is hier een speelbal van atmosfeer en oceaan. Volgens Meier heeft die isolatie de Zuidpool voorlopig gespaard van de aardopwarming, met uitzondering van het Antarctische schiereiland dat naar het noorden wijst en de laatste veertig jaar aanzienlijk is opgewarmd.
Aardopwarming kan bij dit record een rol spelen, stelt Meier, maar het is te vroeg om dat te kunnen stellen. “Dit zou het begin van een voortdurend verlies aan ijs kunnen worden zoals we hebben gezien in het Noordpoolgebied in de afgelopen vijftig jaar of het is een gevolg van de wisselvalligheid en zitten we volgend jaar weer hoger”, zegt Zeke Hausfather van Berkely Earth. Uiteindelijk zal de aardopwarming het ‘winnen’, denkt hij.

Bron: Nature