Ontbossing in de afgelopen jaren in ha (afb: WRI)

Het beschermen van bossen wordt beschouwd als een van de meest effectieve maatregelen tegen klimaatverande-ring. Om dit te bevorderen, is het internationale REDD+-programma van de Verenigde Naties gelanceerd. Dat beloont landen met koolstof-kredieten voor het behoud van bossen en het voorkomen van ontbossing. Een nieuwe studie toont echter aan dat slechts enkele van deze projecten succesvol zijn. Slechts ongeveer 19% heeft daadwerkelijk de zelfopgelegde klimaatdoelen behaald.
Bossen verdwijnen, voor een niet onbelangrijk deel om te dienen als landbouwgrond. Ontbossing door houtkap en branden neemt snel toe, vooral in de tropen. Hiermee verdwijnen ook de ‘groene longen’ van onze planeet en belangrijke bronnen in het klimaatsysteem. Boomgroei legt koolstofdioxide vast uit de lucht en helpt zo de klimaateffecten van de broeikasgassen die we uitstoten te compenseren.
Het REDD+-programma (Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation Plus) is opgezet om ontwikkelingslanden een sterkere stimulans te geven om hun bossen te beschermen. Dit internationale mechanisme heeft de bedoeling duurzaam beheer en herbebossing te stimuleren en beloont landen met geld en koolstofkredieten. Er lopen momenteel wereldwijd meer dan 350 REDD+-projecten.
Maar hoe effectief zijn deze projecten? Draagt ​​het REDD+-mechanisme daadwerkelijk bij aan bosbescherming? Om dit te verduidelijken, hebben onderzoekers onder leiding van Yuzhi Tang van het Guangdonglab van kunstmatige intelligentie en digitale economie (SZ) in China nu 52 REDD+-initiatieven onder de loep genomen. Voor hun analyse vergeleken ze de projectgebieden in veertien tropische landen in Latijns-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië met synthetische vergelijkingsscenario’s zonder beschermende maatregelen. Deze landen hebben vergelijkbare milieu- en leefomstandigheden, maar nemen niet deel aan REDD+. Dit maakte het mogelijk om te bepalen of de REDD+-projecten daadwerkelijk in staat waren om ontbossing te voorkomen en of de toegekende CO₂-kredieten gebaseerd waren op daadwerkelijke klimaatbeschermingseffecten.

Teleurstellend

Het resultaat was teleurstellend. Een derde van de REDD+-projecten had aanzienlijk minder ontbossing dan verwacht. Projecten in Brazilië waren bijzonder succesvol. Toch ondervond bijna 20% van de regio’s zelfs meer bosverlies dan de vergelijkingsgebieden zonder speciale beschermingsmaatregelen. Tang en zijn collega’s noemen het Braziliaanse Serra do Amolar-project en een boscorridorproject in Madagaskar als twee bijzonder flagrante voorbeelden. “Met meer dan 1500 hectare per jaar vertonen beide het hoogste bosverlies vergeleken met de controlegebieden”, melden Tang en collega’s.

In ongeveer 35% van de initiatieven waren de vermelde basiscijfers voor ontbossing aanzienlijk hoger dan de werkelijke gegevens. Als deze basiscijfers echter te hoog worden vastgesteld, kan het achteraf lijken alsof er een bijzonder grote hoeveelheid bos is gered, ook al is dat niet het geval. Dit was vooral duidelijk in Colombia, waar het risico op ontbossing soms met een factor tien werd overschat. Dit betekent echter ook dat er voor dergelijke projecten meer CO₂-kredieten worden toegekend dan er daadwerkelijk zijn ‘verdiend’.

Volgens de studie zijn slechts ongeveer 35 miljoen van de CO₂-kredieten die in het kader van REDD+ tot 2022 worden uitgegeven, daadwerkelijk gebaseerd op voorkomen ontbossing. Dit komt overeen met slechts ongeveer 13%. “De markt heeft behoefte aan kredieten die hun beloften waarmaken. We schatten dat momenteel slechts ongeveer één op de acht kredieten daadwerkelijke klimaatvoordelen oplevert”, zegt coauteur Jonathan Chase van het Duitse Centrum voor Integratief Biodiversiteitsonderzoek (iDiv) in Halle.

Mislukking?

Toch beschouwen de onderzoekers het REDD+-programma niet als een mislukking. Ze blijven het zien als een belangrijk instrument voor klimaatbescherming, maar het moet wel verbeterd worden. “Met betere basisgegevens, onafhankelijke evaluatie en diverse projectportfolio’s kan het vertrouwen worden hersteld”, zegt Chase. Het doel is dat elk CO₂-krediet in de toekomst daadwerkelijk een verifieerbare bijdrage levert aan klimaatbescherming.

Bron: bdw