Het zeeijsoppervlak rond Antarctica is het kleinst sedert veertig jaar geleden de satellietmetingen begonnen. Begin februari bedroeg die 2,2 miljoen km², zo constateerden onderzoekers van het het Alfred Wegenerinstituut en van de universiteit van Bremen. Januari was met zijn omvang van 3,22 miljoen km² al een laagterecord voor die maand, maar het wegsmelten van het zeeijs gaat op het zuidelijk halfrond nog door tot eind februari (augustus op het noordelijk halfrond). De Bellingshausenzee aan de westkant van het vasteland van Antarctica zou zelfs helemaal ijsvrij zijn
Het vorige laagterecord is van 24 februari vorig jaar, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel: 2,27 miljoen km². “Die dooi zal hoogstwaarschijnlijk nog in de tweede helft van de maand doorzetten. We kunnen nog niet zeggen wat het laagterecord zal worden”, zegt Christian Haas van het Alfred Wegenerinstituut. “De snelle afname in de laatste zes jaar is vrij opmerkelijk aangezien de ijslaag de 35 jaar daarvoor nauwelijks veranderde. Het is nog niet duidelijk of dat het begin is van een snel eind aan het zomerijs rond Antarctica of dat het een begin is van een nieuwe fase van minder maar nog steeds stabiel zeeijs in de zomer.”
Het onderzoek waarop de wetenschappers bivakkeren, de Polarstern, lig momenteel in de, dus ijsvrije, Bellingshausenzee, waar ze zoeken naar resten van voorbije ijstijden en interglaciale periodes. Karsten Gohl, die Antarctica nu voor de zevende keer sinds 1994 bezoekt, zegt zoiets niet eerder gezien te hebben. “Een gebied zo groot als Duitsland is nu geheel ijsvrij. Hoewel dat gunstig is voor ons veldwerk is het toch verontrustend om te zien hoe snel dat veranderd is.”

September, oktober maximum

Rond de Zuidpool bereikt het zeeijs zijn maximum in september of oktober en het minimum eind februari, waarbij sommige delen geheel ijsvrij worden. in de winter groeit dat ijs razendsnel weer aan door de lage temperaturen op de Zuidpool (veel lager dan op de Noordpool). Op zijn hoogtepunt meet dat zeeijoppervlak zo tussen de 18 en 20 miljoen km, ’s zomers meestal 3 miljoen, een veel groter verschil dan op de Noordpool. Dat komt doordat de ijsdikte rond de Noordpool groter is, meldt het persbericht. Daardoor is dat ijsoppervlak rond de Zuidpool ook moeilijker te voorspellen dan op de Noordpool.
Dat laagterecord voor januari (3,2 mln km) was bijna een halfmiljoen km minder dan het vorige januariminimum in 2017. Het zeeijsoppervlak daalt rond Antarctica met een gemiddelde van 2,6 % per decennium, stelt het persbericht (wat mij=as een tegenspraak lijkt met die stabiele 35 jaar).

De extreme ijsdooi zou een gevolg kunnen zijn van de hoge luchttemperaturen in het westen en oosten van Antarctica; zo’n 1,5°C hoger dan normaal. Bovendien is een bepaalde luchtcirculatie momenteel actief: de zuidelijke oscillatie. Daardoor ontstaat een lagedrukgebied boven Antarctica terwijl er hogedrukgebieden ontstaan boven noordelijker breedtes. Die situatie versterkt westenwinden in het Zuidpoolgebied en bevordert daarmee de terugtrekking van het zeeijs, maar ook de dooi van het landijs die leidt tot zeespiegelstijging.

125 jaar geleden zat het Belgische onderzoeksschip Belgica meer dan een jaar vastgevroren in het pakijs op een plek waar de Polarstern nu onbelemmerd kan rondvaren.

Bron: Science Daily