De aarde heeft in zijn geschiedenis verschillende massale uitstervingsperiodes gekend (horizontale as aantal miljoenen jaren) (afb: WikiMedia Commons)
Klimaatver-andering en verschraling van de biodiversiteit hebben met elkaar te maken. Beide verschijnselen zijn veroorzaakt door de mens en de klimaatver-andering lijkt ook allesbehalve gunstig voor het behoud van de biodiversiteit. Lessen van een eerdere massale achteruitgang van de biodiversiteit zo’n 250 miljoen jaar geleden hebben onderzoekers verleid tot de uitspraak dat het tempo van de huidige achteruitgang in biodiversiteit zal leiden tot de totele ineenstorting van ecosystemen.
Al enkele malen heeft de aarde periodes van massauitsterving gekend. Zo’n 66 miljoen jaar zou die veroorzaakt zijn door een meteoriet die een groot deel van het leven op aarde vernietigde (we hebben het over de uitsterving van de dino’s).
250 miljoen jaar geleden was de uitsterving van soorten echter nog grootschaliger. Die periode staat bekend als de Perm/Trias-massaextinctie. De oorzaak daarvan zou een sterke vulkanische activiteit zijn geweest gevolgd door een piek in de uitstoot van CO2 (en dus opwarming van de aarde). Tot nu toe was echter niet erg duidelijk hoe het verdwijnen van talloze diersoorten en de ineenstorting van ecosystemen zich hebben voltrokken.
Om daarover meer aan de weet te komen analyseerden de onderzoekers wat er bekend was van zeesystemen voor tijdens en na de massale uitsterving. De resultaten van die analyse hebben voeding gegeven aan de groeiende zorg van de onderzoekers over de huidige ontwikkelingen. De biodiversiteit verschraalt momenteel steeds sneller en dat zou kunnen leiden tot een verwoestende ineenstorting van hele ecosystemen. Het huidige verlies aan biodiversiteit zou volgens de onderzoekers de achteruitgang in de Perm/Triasextinctie zelfs overtreffen.
Als ‘bewijsstukken’ gebruikten de onderzoekers fossielen uit Zuid-China, een gebied dat 250 miljoen jaar geleden een diepe zee zou zijn geweest. De daar verzamelde fossielen konden vrij goed gedateerd worden. Vervolgens keken de onderzoekers welke soorten ze in die fossielen tegenkwamen en welke functie ze in het ecosysteem innamen.
Kantelpunt
Ondanks het verlies van meer dan de helft van de soorten in de eerste fase van het uitstervingsproces bleken de ecosystemen relatief stabiel te blijven. De wisselwerkingen tussen de soorten was slechts licht verminderd in die eerste fase.
Dat veranderde drastisch in de tweede fase, hetgeen leidde tot de destabilisering van de ecosystemen, zo concludeerden de onderzoekers. “De ecosystemen werden voorbij een kantelpunt gebracht waarna ze zich niet meer konden herstellen”, zegt onderzoeker Yuangeng Huang van de Chinese universiteit van aardwetenschappen in Wuhan.
De onderzoekers vergelijken het verschijnsel met een economisch voorbeeld. Als enkele bedrijven dezelfde diensten leveren dan stort het systeem niet in als er een verdwijnt. Dan nemen andere die taken over. Zoiets gebeurt ook in ecosystemen. Je vermindert eenvoudig de ‘overbodigheid’.
Als je daar andere verstoringen aan toevoegt zoals klimaatverandering en verzuring van zeeën en oceanen dan zou dat kunnen leiden tot het breken van het verzet van die ecosystemen tegen verandering met een ecologische ineenstorting tot gevolg, redeneren de onderzoekers. Huang: “We verliezen nu soorten in een tempo dat hoger is dan in alle eerdere massaextincties op de aarde. We kunnen niet zeggen waar het kantelpunt ligt maar er komt onvermijdelijk een punt waarop het verlies niet meer is te herstellen.”
Bron: Futura-Sciences