Gemiddelde methaanuitstoot in 2021 volgens Copernicus (afb: esa.int)
De methaanuitstoot van fossiele brandstoffen is alarmerend. Volgens het Internationaal Energieagent-schap (IAE) werd in 2024 een niveau bereikt dat dicht bij de historische records ligt. Ondanks de klimaatnoodtoestand slagen ‘we’ er niet in de methaanuitstoot te verlagen, ook al zou 70% daarvan voor weinig kosten kunnen worden vermeden.
In 2024 was de recordproductie van de fossiele sector (gas, olie, steenkool) verantwoordelijk voor de uitstoot van meer dan 120 miljoen ton methaan in de atmosfeer. Daarmee komt het record uit 2019 dichtbij, zo blijkt uit de nieuwe editie van de Global Methane Tracker van het energieagentschap. Methaan is na CO2 het belangrijkste broeikasgas en is onzichtbaar in de lucht. Het is het aardgasmolecuul dat ontsnapt uit gasleidingen en kolenmijnen, maar ook uit koeien en uit afval.
Jaarlijks komt er zo’n 580 miljoen ton methaan vrij, waarvan 60% te wijten is aan menselijke activiteiten – landbouw staat op de eerste plaats, gevolgd door energie – en bijna een derde aan natuurlijke draslanden. De energiesector is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de door de mens veroorzaakte methaanuitstoot, als gevolg van lekken die ontstaan tijdens de winning en productie (affakkelen, methaanuitstoot) en tijdens het transport (gasleidingen, schepen).
Methaan is een veel heftiger broeikasgas dan CO2 en is verantwoordelijk voor ongeveer 30% van de opwarming van de aarde sinds de industriële revolutie. Het heeft echter een kortere verblijftijd in de atmosfeer. Het is een handige hefboom voor een snelle vermindering van de emissies (en daarmee de aardopwarming).
Toch blijven de maatregelen om methaan te bestrijden ‘achter bij de ambities’, aldus Fatih Birol, uitvoerend directeur van het Internationaal Energieagentschap (IEA), terwijl volgens de OESO (organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling) ongeveer 70% van de emissies eenvoudig en tegen lage kosten vermeden had kunnen worden. Het opgevangen gas zou namelijk opnieuw verkocht kunnen worden.
China grootste veroorzaker
China is de grootste uitstoter van methaan ter wereld als het gaat om energie, vooral afkomstig uit de kolensector. Daarna volgen de Verenigde Staten en Rusland.
De cijfers van het IEA zijn gebaseerd op meetgegevens, waarbij observaties mogelijk zijn, in tegenstelling tot gerapporteerde emissies die verouderd kunnen zijn of geschat op basis van informatie uit de energiesector.
Het IEA wijst erop dat haar schatting ongeveer 80% hoger ligt dan het totaal dat landen aan de Verenigde Naties rapporteren. De methaanuitstoot, zoals gemeld in bestaande rapportages van olie- en gasbedrijven, ligt momenteel 95% lager dan de schatting van het IEA voor 2023, terwijl de door landen gerapporteerde emissieniveaus ongeveer 50% lager liggen. De IEA-gegevens zijn gratis beschikbaar. Binnenkort wordt ook een open model gepubliceerd dat kan worden gebruikt om methaanreductiemogelijkheden voor olie- en gasactiviteiten te verkennen.
De situatie is echter verbeterd dankzij meer dan 25 satellieten die vanuit de ruimte de methaanpluimen in de gaten houden die ontsnappen uit olie- en gasinstallaties, maar ook uit afvalstortplaatsen, intensieve veehouderij, rijstvelden e.d.
Eén van die satellietmeetinstrumenten, de Europese Sentinel 5P, die alleen de grootste lekken detecteert, observeerde dat ‘supermethaanontnappingen’ bij olie- en gasinstallaties in 2024 een recordhoogte bereikten, ondanks de verminderde dekking. Wereldwijd zijn grote lekken ontdekt, maar vooral in de Verenigde Staten, Turkmenistan en Rusland hebben zich op dit terrein ‘onderscheiden’.
Volgens een nieuwe analyse van het IEA voor het rapport zijn verlaten olie- en gasputten en kolenmijnen ook belangrijke bronnen van methaanlekken. Samen zouden ze de vierde grootste wereldwijde uitstoter van methaan uit fossiele brandstoffen vormen, goed voor een bijdrage van ongeveer 8 miljoen ton in 2024.
Het IEA stelt dat de huidige toezeggingen van bedrijven en landen beogen om methaanemissies van de wereldwijde olie- en gasproductie te verminderen met 80%. Nu voldoet slechts zo’n 5% van deze productie aantoonbaar aan de norm voor bijna-nul-methaanuitstoot.
Toch zou het aanpakken van deze energiegerelateerde methaanemissies de opwarming van de aarde aanzienlijk vertragen en een wereldwijde temperatuurstijging van ongeveer 0,1 °C tegen 2050 voorkomen. “Dit zou een aanzienlijk effect hebben, vergelijkbaar met het in één keer elimineren van alle CO2-uitstoot van de wereldwijde zware industrie”, aldus het rapport.
De denktank Ember schatte woensdag dat de fossiele brandstoffenindustrie haar methaanuitstoot met 75% moet verminderen tegen 2030, wil de wereld in 2050 klimaatneutraal zijn. Steenkoolmethaan wordt nog steeds genegeerd, stelt Sabina Assan, analist bij Ember. “Er zijn nu kosteneffectieve en eenvoudig in te voeren technologieën om de methaanuitstoot te bestrijden”, zegt ze. “We kunnen niet langer toestaan dat de kolenmijnen ermee wegkomen.”
Bron: Futura-Sciences