Mauderer & Stracca (afb: ECB)

Klimaatverandering is niet langer ‘de tragedie aan de horizon’, zoals de nieuwe Canadese eerste minister Mark Carney het noemde, maar een reëel dreigend gevaar. In de komende vijf jaar kunnen extreme weersomstandigheden al tot 5% van het brutobinnenlandsproduct (bbp) van de eurozone in gevaar brengen, volgens de nieuwe kortetermijnscenario’s van het netwerk vergroening financieel systeem (NGFS), schrijven Sabine Mauderer van de Duitse Bank en Livio Stracca van de Europese centrale bank op de webstek van die bank.
Risico’s door klimaatverandering zijn een onmiddellijke zorg voor financiële stabiliteit en economische groei, schrijft het tweetal, waarbij ook hier die vermaledijde ‘groei’ weer opduikt (zegt as). Tot voor kort waren er geen instrumenten om hun kortetermijneffecten systematisch te beoordelen. De volgens het tweetal ‘innovatieve kortetermijnscenario’s die zijn bedacht door de NGFS’ – die centrale bankiers en toezichthouders van over de hele wereld samenbrengt om aan klimaatgerelateerde kwesties te werken – vullen deze kloof.
De nieuwe scenario’s bieden financiële instellingen een uitgebreid kader voor het kwantificeren van het effect dat de overgang naar een groene toekomst en fysieke risico’s tegen 2030 op de economie kunnen hebben. Ze onthullen dat een reeks extreme klimaatgebeurtenissen het bbp van het eurogebied met maximaal 5% zou kunnen doen dalen – een achteeruitgang die qua omvang vergelijkbaar is met de economische invloed van de wereldwijde financiële crisis (in 2008? as).
De Europese Commissie schat dat droogtes in Europa elk jaar leiden tot verliezen van € 9 miljard, bijna 5% van de jaarlijkse EU-begroting van 2024 en deze verliezen zullen naar verwachting in de nabije toekomst alleen maar toenemen. Recent ECB-onderzoek naar droogtegerelateerde oppervlaktewaterschaarste ondersteunt deze verwachtingen.

Watergebrek

Het gebrek aan oppervlaktewater is de belangrijkste natuurgerelateerde bedreiging voor de economische activiteit in het eurogebied, waarbij tot 15% van de bbp in gevaar komt. Bovendien vergroot de afhankelijkheid van de eurozone van een gestage aanvoer van kritieke mineralen voor de groene transitie zijn kwetsbaarheid.

De NGFS-scenario’s op korte termijn richten zich op een vijfjarige horizon, die nauw aansluit bij de besluitvormingshorizons van centrale banken, financiële instellingen en toezichthouders. De scenario’s laten zien hoe natuurrampen en klimaatbeleid de economie en de inflatie beïnvloeden. Ze houden ook rekening met de reactie van het financiële systeem door te beoordelen hoe de financieringsvoorwaarden kunnen veranderen en welke economische sectoren onder druk kunnen staan om zich aan te passen aan klimaatschokken.
Een belangrijke innovatie van de scenario’s, schrijft het tweetal, is hun benadering van het modelleren van fysieke risico’s. Voor het eerst legt de NGFS de invloed vast van het verergeren van extreme weersomstandigheden en hoe die zich over de grenzen heen verspreiden via internationale toeleveringsketens.

Om de invloed van klimaatrisico’s te illustreren, omvat het kader vier kortetermijnscenario’s en een basisscenario dat rekening houdt met de bestaande klimaatverplichtingen van landen. De scenario’s combineren verschillende aannames over klimaatbeleidstrajecten en fysiek risico.

• Het scenario snelweg naar Parijs gaat uit van een gecoördineerde en tijdige overgang naar een netto-nul-economie in 2050.
• Het wakker-geschud–scenario simuleert een vertraagde en abrupte overgang die begint in 2027.
• Het scenario rampen en beleidsstagnatie legt ernstige en verergerende acute weersomstandigheden op verschillende continenten vast.
• Het scenario van uiteenlopende werkelijkheden beoordeelt hoe de invloed van natuurrampen die zich voordoen in opkomende economieën – inclusief die welke rijk zijn aan grondstoffen die van cruciaal belang zijn voor de groene overgang – overwaait naar geavanceerde economieën door verstoringen in de toeleveringsketens.

Klimaatrisico’s op korte termijn in de eurozone

De nieuwe NGFS-scenario’s laten zien dat de kortetermijninvloed van ernstige weersomstandigheden in de eurozone aanzienlijk is, of die gebeurtenissen zich nu binnen of buiten Europa voordoen. In het scenario rampen en beleidsstagnatie treft een reeks natuurgevaren alle Europese landen, te beginnen met hittegolven, droogte en bosbranden in 2026, gevolgd door een combinatie van overstromingen en stormen in 2027. De samengestelde effecten van deze risico’s kunnen leiden tot een daling van het jaarlijkse bbp van de eurozone tot 4,7% tegen 2030. Naarmate de productie meer wordt verstoord en leningen duurder worden voor kwetsbare industrieën, neemt de inflatie toe.

Zelfs als ongunstige klimaatgebeurtenissen zich elders zouden afspelen, zouden die nog steeds van invloed zijn op de productie in de eurozone en de kosten van de overgang naar een koolstofarme economie verhogen. In het scenario van de uiteenlopende werkelijkheden lijdt het jaarlijkse bbp van de eurozone verliezen tot 1,8% door klimaatschokken die van invloed zijn op regio’s die rijk zijn aan grondstoffen en de levering van kritieke mineralen aan de eurozone verstoren.

Met een ambitieus klimaatbeleid dat al van kracht is, schrijven de twee, zou de eurozone echter profiteren van een vroege en wereldwijd gecoördineerde netto-nultransitie. In het scenario van de snelweg naar Parijs worden de inkomsten uit de CO₂-belasting effectief geïnvesteerd in groene technologieën en nemen het bbp en de werkgelegenheid in de eurozone licht toe.
De groene transitie heeft beperkte inflatoire effecten. De positie van de eurozone in dit scenario valt op omdat het eerder een ambitieus klimaatbeleid heeft aangenomen, met name het Europese Groen Akkoord, dat zich richt op een vermindering van 55% van de uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990.

Overgangsinspanningen in dit scenario zouden leiden tot een krimp van 0,5% van de wereldwijde economische activiteit tegen 2030. Het uitstellen van de overgang met drie jaar, zoals voorzien in het wakker-geschud-scenario, leidt echter tot productieverliezen in het eurogebied en verhoogde inflatie. Volgens deze scenario’s zou een wereldwijd gecoördineerde netto-nul-inspanning de economische belangen van de eurozone de komende vijf jaar het beste beschermen, stelt het tweetal.

Van analyse naar actie

De bovenstaande bevindingen onderstrepen de noodzaak van uitgebreide en robuuste klimaatrisicobeoordelingen in het licht van de toenemende klimaatgebeurtenissen. De scenario’s evolueren nog steeds en zullen verder worden verfijnd op basis van terugkoppeling van gebruikers. Zo kijken ze  bijvoorbeeld momenteel niet naar natuurgerelateerde risico’s, zoals verlies van biodiversiteit.

Toekomstige analyses zouden een meeromvattende aanpak kunnen hanteren en rekening kunnen houden met de invloed van potentiële staartrisico’s zoals waterschaarste op de financiële en economische stabiliteit. Er is meer werk nodig om zo’n breed scala aan risico’s te begrijpen en te sturen. Op die manier kunnen we klimaatrisico’s voor blijven en de economische gevolgen van klimaatverandering effectiever helpen beheersen, aldus Mauderer en Stracca.

Bron: ECB Blog