De onderzochte sedimentlagen op Fur (Den) (afb: JUG)

In nog geen twee eeuwen zijn wij mensen in staat geweest het klimaat uit zijn evenwicht te helpen. Volgens onderzoekers in Duitsland zal het herstel vele duizenden jaren duren. Daarvoor gebruikten ze een voorbeeld van 56 miljoen jaar geleden toen de aarde vrij snel opwarmde met 5°C tot 8°C. Herstel zou zo’n 20 000 tot 50 000 jaar hebben geduurd.
We hebben ons, dan praten we vooral over het (over)rijke deel van de wereld, geologisch gezien razendsnel in een klimaatcrisis gemanipuleerd. Voor de aarde is dat geen probleem, wel voor alle leven daarop. We doen nu net alsof we ons daarvan bewust zijn, maar wij (rijken) willen daar niks voor laten. Ik las ergens dat de 1% rijksten van de wereld verantwoordelijk is voor 15% van de broeikasgasuitstoot, maar in het algemeen denken we dat de regering aan zet is, terwijl de verandering van ons gedrag wezenlijk is bij het bestrijden van de klimaatopwarming.
Wij rijke mensen hebben de aarde snel uit zijn evenwicht gebracht, maar hoe lang doet de aarde (het klimaat) erover om daarvan te herstellen (vooropgesteld dat we onze destructieve gedrag ten opzichte van de aarde kunnen beteugelen)? Met de beantwoording van die vraag heeft een groep rond Philip Pogge von Strandmann van de Johannes-Gutenberg-universiteit in Mainz (D) zich beziggehouden. Daarvoor gingen ze naar een snelle aardopwarming die zo’n 56 miljoen jaar heeft plaatsgevonden, de snelste, natuurlijke opwarming tijdens het paleoceen/eoceentemperatuurmaximum (PETM). Die werd hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een vulkaanuitbraak, waardoor gigantische hoeveelheden CO₂ in de atmosfeer terechtkwamen.
Een deel van dat gas komt in de oceanen terecht waar het gas wordt omgevormd tot zuur. De verwering van gesteenten wordt mede bepaald door de zuurtegraad van het omringende water. Daarbij ontstaat weer vast carbonaat dat CO₂ vastlegt. Pogge von Strandmann: “We hadden een theorie dat door de gestegen temperaturen de gesteenten sneller verweren en dat dat daarbij kooldioxide wordt vastgelegd. Daardoor zou het klimaat zich op den duur herstellen (van de aardopwarming; as).” Dat proces zou geholpen hebben het klimaat gedurende miljarden op aarde redelijk stabiel te houden, waardoor het leven op aarde zich kon handhaven.

Bevestigd

Om hun theorie te bevestigen onderzochten de onderzoekers de verwering van gesteenten die 56 miljoen jaar geleden was ontstaan. Wat ze daar aantroffen zou hun theorie hebben onderschreven. Pogge von Strandmann: “De verwering is toen 50% toegenomen door opwarming. De erosie, een andere verweringsfactor, werd zelfs drie maal zo groot. Door opwarming steeg ook de verdamping, kwamen meer stormen voor en meer neerslag, hetgeen de erosie bevorderde. Als gevolg van de toenemende verwering stabiliseerde het klimaat zich weer. Dat heeft zo’n 20 000 tot 50 000 jaar geduurd.”

Hoe komen ze aan die conclusies? Het antwoord is te vinden in de gesteenten zelf. Als gesteenten oplossen in zuurder water komen er lithium-isotopen vrij, ⁶₃Li en ^7</sup)₃Li  (de 7 en 6 horen boven de 3 te staan). Hoe de verhouding tussen beide isotopen in het water is hangt af van de verhouding tussen erosie en verwering. Klei op de zeebodem neemt vooral Li-6 op, terwijl Li-7 in het water blijft.
De onderzoekers bekeken carbonaten (gesteenten, dus) die 56 miljoen geleden werd gevormd, ontstaan uit opgeloste zouten. Ook onderzochten ze kleimineralen uit Denemarken en Spitsbergen die ook in die tijd zijn ontstaan. Vervolgens keken ze hoe de istopenverhouding in het gesteente was. Uit die gegevens destilleerden ze de veranderingen in verwering en klimaat zo’n 56 miljoen jaar geleden.
Het PETM wordt ook wel als (onlichtend) voorbeeld voor de huidige, snelle klimaatverandering genomen. Als de aannames en conclusies van de onderzoekers kloppen dan moeten ook verwering en erosie toenemen en moeten we rekening houden met steeds meer stormen.

Bron: Alpha Galileo