Er zijn wetten die grenzen stellen. De mens ziet zich zelf als slim (homo sapiens, de wetende mens), maar heeft niet door dat natuurwetten ook voor hun diersoort geldt. De mens maakt deel uit van de natuur en heeft zich te houden aan de grenzen die die natuur stelt. Onderzoekersters formuleren dat wat diplomatieker (omfloerster, zou je ook kunnen zeggen; as): het beoefenen van wederkerigheid tussen mens en natuur kan een positieve bijdrage leveren aan zowel planeet als (mensen)samenleving. Die onderzoekersters zijn natuurlijk ook gewoon mensen en dan is het wat al te cru om te zeggen dat de mens zich moet schikken naar de grenzen die de natuur de aardbewoners oplegt.
De mens is bezig om met zijn grenzenloze domheid en hebzucht de aarde of althans het leven op aarde naar de kloten te helpen op de woeste golven van het wereldoverheersende kapitalisme. Onderzoekersters van, onder meer, de autonome universiteit van Barcelona (UAB) zien echter nog lichtpuntjes. Er zouden vele (talloze, zeggen ze) culturele praktijken bestaan die wederkerigheid met de natuur bevorderen. Er is nog ruimte voor optimisme, vinden ze.
Het onderzoek, uitgevoerd door het instituut voor milieuwetenschappen en -technologie van de UAB (ICTA-UAB), het Franse nationale instituut voor duurzame ontwikkeling en de Universiteit van Victoria (Canada), komt voort uit de noodzaak om alternatieve manieren van leven wereldwijd te bevorderen, stelt het UAB-persbericht.
De onderzoekersters bekeken verschillende voorbeelden daarvan op vijf continenten. “Deze prachtige voorbeelden van de vele manieren waarop mens en natuur elkaar ten goede komen, bieden hoop voor de toekomst, omdat ze illustreren dat er betere wegen zijn”, aldus onderzoekster Natalie Ban van de Canadese universiteit.

Meer dan twee jaar werk zou hebben aangetoond dat wederkerigheid wezenlijk is voor de leefwijze van inheemse en lokale volkeren: mens en natuur kunnen ‘elkaar’ wederzijds vooruit helpen. Op basis van ervaringen met soorten en gebieden, gegrondvest in een cultuur van dankbaarheid en respect, en vaak ervaren als een morele plicht, kan uitgevoerde wederkerigheid leiden tot positieve sociale en ecologische resultaten, stellen de onderzoekersters (nogal vroom, vind ik=as). “Veel van de artikelen (in het themanummer van People and Nature; as) tonen aan dat mensen voor ecosystemen kunnen zorgen op manieren die de biodiversiteit in stand houden”, stelt medeonderzoekster Irene Teixidor-Toneu.
“Dit themanummer is een compilatie van achttien wetenschappelijke artikelen uit verschillende delen van de wereld en bevat rijke verslagen van de manieren waarop idealen en waarden van wederkerigheid worden toegepast in de dagelijkse praktijk van inheemse volken en andere lokale gemeenschappen”, legt Álvaro Fernández-Llamazares uit, medeonderzoeker bij ICTA-UAB en mederedacteur van het themanummer.

De verzamelde gevalstudies zijn zeer divers van aard. Zo is er een stuk over palmbeheer in het Ecuadoraanse Amazonegebied, een over de bescherming en het verzamelen van zeeoor (een slakkensoort) langs de noordwestelijke Pacifische kust van Noord-Amerika en een over de bouw van zeevogelnesten en het verzamelen van eieren in Estland. “Deze studies benadrukken de sterke nadruk op het cultiveren van positieve, wederkerige en verantwoordelijke relaties tussen mensen en hun niet-menselijke verwanten”, zegt Fernández.

Zo kunnen het verzamelen van voedsel voor gemeenschapsdeling in Kameroen, het creëren van getijdenhabitats die de paaitijd en voortplanting van vissen in Chili vergemakkelijken, of het terugbrengen van visafval naar zee om zeevogels in het Chileense Patagonië te voeden manieren zijn die zowel voor mens als natuur nuttig (zouden) zijn.

Kapitalisme

Die wederkerigheid zou volgens de onderzoekersters in schril contrast staan met eenzijdige, uitbuitende en op groei gerichte, kapitalistische samenlevingen. Door op een alternatieve manier om te gaan met de wereld/natuur die streeft naar een eerlijke verdeling van hulpbronnen biedt wederkerigheid een groot potentieel voor transformatieve verandering, stellen de geleerden.

“Wederkerigheid kan een culturele norm zijn voor een bepaalde cultuur, maar het kan ook het resultaat zijn van nauwkeurige observaties van de gevolgen van het overschrijden van ecosysteemgrenzen. Mensen kunnen leren van hun directe acties en hun relatie met hun omgeving snel veranderen voor duurzamere resultaten”, stelt Teixidor nogal optimistisch.

Bron: Alpha Galileo