De Tottenijsplaat op Antarctica (afb: Yoshihiro Nakayama)
Onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Hokkaido hebben mede aan de hand van model-berekeningen en waarnemingen vanuit een helicopter het stevige vermoeden gekregen dat oceaanstromen een belangrijke factor zijn bij het verlies van de ijslaag op Antarctica. Met de grootschalige smelt van het ijs op het ijzige continent zou de zeespiegel meters kunnen stijgen.
De onderzoekers hebben gedurende zes dagen observeren temperatuur- en andere gegevens verzameld op 67 locaties die het hele continentale plaatgebied bestrijken vanaf de Tottenijsplaat, het drijvende deel van de Tottengletsjer. Mede daardoor konden ze een totaalbeeld krijgen van het warme oceaanwater dat de ijsplaat van onder uitholt.
De wisselwerking tussen die meanderende oceaanstromingen zou voor omhoog stromend warm water zorgen. In eerste instantie dooit daardoor het zeeijs, maar dat zorgt voor een versnelde dooi van de ijsbedekking en daarmee voor een zeespiegelstijging.
De ijssmelt komt van boven (winden) maar ook van beneden (oceaanwater), is hun betoog. Het zeeijs remt de snelheid waarmee de gletsjers op het land stromen. Verdwijnt dat zeeijs dan neemt de gletsjersnelheid toe en daarmee het verdwijnen van landijs.
Water heeft de grootste dichtheid bij 4°C (bijna 1 kg per liter), daarom drijft vast water ook op vloeibaar water, wat erg bijzonder is. Water van 1°C, 2°C en 3°C is lichter dan van 4°C maar met het stijgen van de temperatuur boven de 4°C daalt de soortelijke massa steeds verder. Verder is de dichtheid van oceaanwater afhankelijk van het zoutgehalte.
Opstroom
De onderzoekers keken naar de laag warm water onder het koele oppervlaktewater. Die warme laag zorgt voor het smelten van het zeeijs en de gletsjertongen die boven zee hangen. “De intensiteit en de richting van de oceaanstromen die het zeeijs aantasten zorgen voor de aanvoer van warm water uit die onderlaag en beïnvloeden daarmee de smeltsnelheid”, stelt Taewook Park.
Tot nu toe werd vooral de wind verantwoordelijk gehouden voor de oceaanstromen, maar volgens de onderzoekers zijn ook de oceaanstromen op zich een factor van belang bij de ijssmelt in/op Antarctica. “De wisselwerking tussen de meanderende stromen en de oceaanbodem zorgt voor een stroom naar boven waardoor warmer water in het koudere oppervlaktewater komt”, zegt medeonderzoeker Yoshihiro Nakayama van de universiteit van Hokkaido. “Dat versnelt het smelten van het ijs.”
De onderzoekers denken dat hun berekeningen en waarnemingen de ideeën over de ijssmelt op en rond de Zuidpool enigszins onderuit halen. “We moeten het door wind gedreven ijsverlies opnieuw bekijken”, stelt de Japanner.
Bron: Science Daily