Containerschip verlaat haven Willemstad (afb: WikiMedia Commons)

Na bijna tien jaar onderhandelen hebben landen een wereldwijde overeenkomst bereikt om de broeikasgasuit-stoot van de scheepvaart aan te pakken. De overeenkomst heeft betrekking op het overgrote deel van de wereldwijde commerciële scheepvaart en betekent dat scheepseigenaren vanaf 2028 steeds schonere brandstoffen moeten gebruiken op straffe van boetes. Niet iedereen roept hoera bij het nieuwe akkoord. Zo waren kleine eilandstaten en milieuorganisaties boos dat er geen algemene belasting werd overeengekomen en noemden de overeenkomst ‘ongeschikt voor het beoogde doel’ (nettonuluitstoot in 2050? as).
De scheepvaart is verantwoordelijk voor ongeveer 3% van de wereldwijde uitstoot, maar in tegenstelling tot veel andere sectoren heeft de scheepvaart de afgelopen tien jaar moeite gehad om haar CO₂-voetafdruk te verkleinen en is ze afhankelijk van fossiele brandstoffen zoals diesel. Dankzij de overeenkomst is het nu de eerste sector ter wereld met internationaal vastgelegde doelstellingen om de uitstoot te verminderen. De overeenkomst werd aangenomen tijdens de bijeenkomst van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) van de VN.
Vanaf 2028 moeten grote schepen – met een brutolaadvermogen van meer dan 5000 ton, die volgens de IMO 85% van de CO₂-uitstoot van de internationale scheepvaart uitstoten –schonere brandstoffen gaan gebruiken of boetes gaan betalen. Deze bedragen 380 dollar per ton CO₂-equivalent (334 euro) of 100 dollar (88 euro), afhankelijk van twee trajecten, waarvan het ene ambitieuzer is dan het andere, om de koolstofintensiteit van brandstoffen te verminderen. Een andere optie is dat scheepseigenaren kredieten kunnen kopen van boten die beter hebben gepresteerd dan hun doelstellingen.
Hoewel de definitieve overeenkomst werd aangenomen, moest er nog over worden gestemd – een ongebruikelijke stap voor VN-organen die doorgaans bij consensus maatregelen overeenkomen.
De stemming werd aangevraagd door Saoedi-Arabië, dat de overeenkomst niet steunde, en dit standpunt werd gedeeld door een dozijn andere olieproducerende landen, waaronder Rusland. Hoewel ze tegen het voorstel waren, zullen ze het moeten uitvoeren aangezien ze lid zijn van de IMO.
Er zijn stappen gezet om de energierendement van schepen te verbeteren, maar de emissies blijven stijgen overeenkomstig met de wereldhandel – 90% daarvan wordt per schip vervoerd.
De meest effectieve maatregel zou zijn om schepen van fossiele brandstoffen over te laten stappen op ‘groen brandstoffen, maar die zijn erg duur.”Er is geen brandstof zo goedkoop als de stookolie die schepen tegenwoordig gebruiken, want wanneer we ruwe olie uit de grond halen, halen we alle nuttige restjes eruit: kerosine voor de luchtvaart, diesel en benzine voor auto’s,” aldus Faig Abbasov, programmadirecteur maritiem transport bij denktank Transport en Milieu. “Wat er onderin overblijft, verbrandt het schip. Geen enkele brandstof zal zo goedkoop zijn als deze, omdat er niet veel energie in de productie ervan gaat,”

Verwaterd

Sommige eilandstaten onthielden zich ook van stemming en zeiden dat de overeenkomst een afgezwakte versie was van wat ze hadden gehoopt. Die wilden “geen overeenkomst steunen die te weinig en te laat is om de scheepvaartuitsoot te verminderen en hun eilanden te beschermen”, en die in hun ogen de opwarming van de aarde niet tot +1,5°C zal beperken. Een eerder voorstel om een ​​algemene CO₂-belasting of -heffing in te voeren – wat een wereldprimeur zou zijn geweest – werd afgewezen. “Laten we duidelijk zijn over wie de 1,5°C-grens heeft laten varen. Saoedi-Arabië, de VS en bondgenoten in de fossiele-brandstofsector hebben de cijfers tot een onhoudbaar niveau gedrukt en de vooruitgang op alle mogelijke manieren geblokkeerd”, aldus Ralph Regenvanu, minister van Energie en Klimaatverandering voor Vanuatu.
Hun teleurstelling werd gedeeld door milieuorganisaties. “Deze week hebben de IMO-lidstaten een gouden kans voor de wereldwijde scheepvaartsector verspeeld om de wereld te laten zien hoe ze het tij kan keren in de strijd tegen de catastrofale klimaatopwarming, waardoor ze hun eigen doelen onbereikbaar maakten”, aldus Delaine McCullough, voorzitter van de Clean Shipping Coalition.

Bronnen: BBC, le Monde