Leena Ylä-Mononen, directeur EMA: “Wat we vandaag doen, zal onze toekomst vormgeven. (afb: EMA)
In een rapport dat maandag 29 september werd gepubliceerd, uitten Europese experts hun bezorgdheid over de vertraging of het opgeven van de inspanningen van de EU plus elf andere Europese landen (inclusief Turkije) om het milieu te beschermen en over de gevolgen van de versnelde opwarming van de aarde. “Dit rapport is een krachtige herinnering dat Europa koers moet houden en zijn klimaat- en milieuambities zelfs moet versnellen”, aldus de Spaanse EU-commissaris Teresa Ribera, vicevoorzitter van de Commissie van Spanje en verantwoordelijk voor een schone, rechtvaardige en concurrerende transitie (naar een groene, planeetcompatibele toekomst;as).
Het rapport benadrukt dat klimaatverandering en aantasting van het milieu een directe bedreiging vormen voor het concurrentievermogen van Europa, dat afhankelijk is van natuurlijke hulpbronnen. Het voegt eraan toe dat het bereiken van klimaatneutraliteit tegen 2050 ook afhankelijk is van een beter en verantwoord beheer van land, water en andere hulpbronnen. Het beschermen van natuurlijke hulpbronnen, het beperken en aanpassen aan klimaatverandering en het verminderen van vervuiling zal de veerkracht opbouwen van vitale maatschappelijke functies die afhankelijk zijn van de natuur, zoals voedselzekerheid, drinkwater en overstromingsverdediging, schrijft de EMA in een persbericht.
Volgens de opstellers zal het allemaal een ’tandje meer’ moeten worden willen we milieu- en klimaatdoelstellingen halen. De afgelopen tien tot vijftien jaar zou de EU goede resultaten hebben behaald en het aandeel hernieuwbare energie is sedert 2005 verdubbeld tot 24%, maar dat is nog altijd ver van 100% en de algehele toestand van het milieu in Europa is niet goed, met name die van de natuur, die nog steeds te kampen heeft met achteruitgang, overbelasting en verlies aan biodiversiteit.
Meer dan 60% van de soorten en 80% van de natuurlijke habitats in Europa is gedegradeerd, water wordt steeds schaarser en alles wijst erop dat de situatie zal blijven verslechteren, aldus de opstellers. Zij zien niet in hoe de EU in deze context haar gestelde verbeteringsdoelen zou kunnen halen. Dit geldt met name omdat de opwarming van de aarde, die op het Oude Continent twee keer zo snel plaatsvindt als elders, deze verschijnselen verder verergert.
Ondanks verbetering van de luchtkwaliteit blijft luchtvervuiling een (dodelijk) probleem. “Het Europese beleid ter verbetering van de luchtkwaliteit heeft levens gered, met een daling van 45% in vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van fijnstof tussen 2005 en 2022″, verzekert het EMA, maar 10% van de vroegtijdige sterfgevallen in Europa is te wijten aan blootstelling aan lucht-, water- en bodemverontreiniging, lawaai en schadelijke chemicaliën.” De aantasting van ons natuurlijke milieu brengt de Europese manier van leven in gevaar”, waarschuwt het agentschap. Het bedreigt de voedsel- en watervoorziening van het continent en het EMA vindt het zorgwekkend dat regeringen er weinig aan doen om hun landen aan te passen aan deze nieuwe situatie.
Klimaatdoelen
Er is ook minder slecht nieuws. Het EMA verwacht dat hun CO2-uitstoot in de EU, in lijn met de gestelde doelen, tegen 2030 met 55% zal zijn gedaald (ten opzichte van 1990). In 2023 was de CO2-uitstoot al met 37% gedaald, en de genomen maatregelen zouden dit mogelijk moeten maken.
De energiesector, de industrie en de bouw hebben aan deze verbetering bijgedragen, hoewel ze nog steeds grote uitstoters van broeikasgassen zijn. Landbouw en transport blijven daarentegen ver achter, met een bescheiden emissiereductie tussen 2005 en 2023 van 7% voor landbouw en 6% voor de vervoerssector.
Vooral na de verrechtsing van het Europarlement na de verkiezingen in 2024 zijn er op allerlei gebieden plannen voor verbetering van milieu en klimaat verwaterd of op de lange baan geschoven.
Leena Ylä-Mononen, directeur van het Europees Milieuagentschap (EMA): “We kunnen het ons niet veroorloven om onze ambities op het gebied van klimaat, milieu en duurzaamheid terug te schroeven. In ons rapport over de toestand van het milieu, dat we samen met 38 landen hebben opgesteld, wordt wetenschappelijk onderbouwd, duidelijk uiteengezet waarom we moeten handelen. Wat we vandaag doen, bepaalt onze toekomst.”
Het Europees Milieuagentschap (EMA) publiceert elke vijf jaar een rapport over de toestand van het milieu in Europa, zoals voorgeschreven in een verordening. De editie van 2025 is het zevende rapport in deze reeks die het EMA sinds 1995 publiceert. Het biedt wetenschappelijk onderbouwde inzichten over hoe we moeten reageren op de grote en ingewikkelde problemen waar we voor staan, zoals klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en lucht- en waterverontreiniging.
Het rapport is opgesteld in nauwe samenwerking met het Europees Milieuobservatie- en -informatienetwerk (Eionet) van het EMA. Het verslag is gebaseerd op de expertise van het Eionet, dat bestaat uit milieudeskundigen en -wetenschappers in de 32 lidstaten van het Europees Milieuagentschap (EMA) en zes meewerkende landen.
Bron: le Monde