Bosbranden Amazonegebied
Het Amazonegebied heeft het meest verwoestende brandseizoen in meer dan twintig jaar meegemaakt, met een uitstoot van maar liefst 791 miljoen ton koolstofdioxide, vergelijkbaar met de jaarlijkse uitstoot van Duitsland. Wetenschappers ontdekten voor het eerst dat niet ontbossing, maar door brand veroorzaakte vernieling van het regenwoud de belangrijkste bron van koolstofuitstoot was, wat wijst op een gevaarlijke verschuiving in de achteruitgang ervan. Op basis van satellietgegevens met behulp van rekenmodellen ontdekten ze grote schade in Brazilië en Bolivia, wat wijst op de kwetsbaarheid van de ecosystemen van het Amazonegebied. De onderzoekers waarschuwen dat zonder onmiddellijke wereldwijde actie de ecologische teloorgang van de regio onherstelbaar zou kunnen versnellen.
Een nieuwe studie van onderzoekers van het gemeenschappelijk onderzoekscentrum van de Europese Unie onthult dat het Amazoneregenwoud het vorig het meest verwoestende bosbrandseizoen in meer dan twintig jaar heeft beleefd. Die branden veroorzaakten recordbrekende koolstofemissies en legde de groeiende ecologische kwetsbaarheid van de regio bloot, ondanks een vertragende trend in ontbossing. De branden van 2024 brachten naar schatting 791 miljoen ton koolstofdioxide in de atmosfeer, wat ongeveer gelijkstaat aan de jaarlijkse uitstoot van Duitsland. Dit is een zevenvoudige toename ten opzichte van het gemiddelde van de voorgaande twee jaar.
Volgens de onderzoekers werd vorig jaar alleen al 3,3 miljoen hectare (33 000 km²) Amazonewoud getroffen door branden. Deze grote toename in brandactiviteit werd hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van extreme droogtes, klimaatverandering, bosfragmentatie en wanbeheer in landgebruik. Die leidt tot aanzienlijke bosdegradatie. Voor het eerst in de analyse van 1990 tot en met 2024 heeft door brand veroorzaakte degradatie de ontbossing ingehaald als belangrijkste oorzaak van kooldioxideuitstoot in het Amazonegebied.
Door gegevens van het Tropical Moist Forest-meetsysteem te combineren met het Global Wildfire Information System en valse signalen, veroorzaakt door landbouwbranden of bewolking, eruit te filteren, konden de onderzoekers door brand veroorzaakte bosdegradatie met een grote nauwkeurigheid vastleggen en verifiëren.
Spreiding
De geografische spreiding van de branden was eveneens alarmerend. In Brazilië werd in 2024 de hoogste uitstoot door bosdegradatie ooit gemeten. In Bolivia werd meer dan 9% van de resterende intacte bosbedekking door branden aangetast, wat een grote klap is voor een regio die van oudsher heeft gediend als een essentieel reservoir voor biodiversiteit en als koolstofput.
Ontbossing en bosdegradatie in het Amazonegebied (afb: Fernando Sedano et al./Biogeosciences)
Om de weten-schappelijke nauwkeurigheid en transparantie te garanderen, gebruikten de onderzoekers een Monte Carlo-simulatie om de koolstofemissies en de bijbeho-rende onzekerhe-den te schatten met variabelen als de dichtheid van bovengrondse biomassa, de volledigheid van de verbranding en het percentage bosbedekking dat door brand is aangetast. De resulterende betrouwbaarheidsintervallen zouden voldoen aan de normen van het VN-klimaatforum en zouden een ijkpunt bieden voor het volgen van de koolstofemissies van bosbranden in tropische gebieden.
Hoewel ook eerdere verslagen de gevaren van ontbossing hebben benadrukt, belicht deze studie een veel sluipender bedreiging: door brand veroorzaakte achteruitgang die de integriteit van het bos aantast zonder dat deze wordt gekapt. Gedegradeerde bossen lijken van bovenaf misschien intact, maar ze verliezen een aanzienlijk deel van hun biomassa en ecologische functies. In tegenstelling tot kaalgekapte gebieden vallen deze gedegradeerde bossen vaak buiten de mazen van het net van nationale ‘boekhoudsystemen’ en internationale beleidskaders.
De onderzoekers roepen op tot onmiddellijke actie om het gebruik van vuur te verminderen, het bosbeschermingsbeleid te versterken en lokale en inheemse beheersinspanningen te ondersteunen. Ook zou er een internationaal klimaatfinancieringsysteem moeten komen voor het tegengaan van bosachteruitgang en niet alleen voor ontbossing.
Bron: Science Daily