Schone technologie zal veel sneller moeten worden ingezet, willen we de Parijse doelstelling waarmaken maar is niet het enige wapen tegen aardopwarming (afb: Wiki Commons)
Op de aardopwarming tegen te gaan zullen we de broeikasgas-uitstoot moeten elimineren. Er wordt veel nadruk gelegd op twee aspecten: energiebesparing en de uitbreiding van duurzame energie in de energieop-wekking. Onderzoekers in de VS hebben gekeken wat het effect van die inspanningen is tussen 2009 en 2016. Beide strategieën werkten een beetje, maar het grote probleem was de mens. Die soupeerde elke winst meteen op door op andere punten meer kooldioxide te veroorzaken. Het beruchte ’terugkaatseffect’.
Onderzoekers van de universiteit van Utah vergeleken de effecten van energiebesparing en van investeringen in duurzame energie in de Amerikaanse staten tussen 2009 en 2016. Ze vonden geen belangrijke verschillen tussen beide strategieën. Beide resulteerden in een vermindering van de broeikasgasuitstoot, zij het dat de investeringen in vernieuwbare energie iets groter waren dan van die in energiebesparing.
Het onderzoek leverde twee verrassingen op. In staten waar de burgers geholpen werden om de CO2-uitstoot te verminderen door energiebesparing bleek die aanpak geen effect te hebben. In staten waar gewerkt werd aan een verlaging van de uitstoot door zich te richten op een energiebesparing per producteenheid leverde dat wel resultaat op.
De tweede verrassing was dat de investeringen in hernieuwbare energie leidde tot een stijging van de uitstoot van de woonhuizen. Dat zou het gevolg zijn van het zogeheten terugkaatseffect. Als mensen energie besparen gaan ze meer consumeren, hetgeen de winst aan uitstoot weer doet verdwijnen.
“Veel deskundigen kijken naar de emissies als een technisch probleem waar een technische oplossing voor moet komen: bouw zuiniger auto’s, bouw huizen die minder energie nodig hebben”, zegt onderzoeksleider Lazarus Adua. “Waar ze niet naar kijken is het menselijke gedrag. Als je een hybride auto hebt dan geeft het geld dat je op benzine spaart je de mogelijkheid om meer te rijden. Ik vind het mijn taak beleidsmakers te laten weten dat dit terugkaatseffect een probleem is. Als je alleen aandacht besteedt aan de verbetering van het energierendement en in de investeringen in hernieuwbare energie zal je het probleem niet oplossen.”
“Het is onverwacht, maar niet verrassend als je weet hoe mensen zich gedragen met betrekking tot consumptie en gebruik van bronnen”, zegt de socioloog. “Als mensen denken dat ze al veel doen voor het milieu raken ze het zicht kwijt op andere zaken die het milieu kunnen schaden. Ze kunnen zelfs het idee hebben dat ze best wat meer mogen consumeren.”
Woonhuizen
De onderzoekers willen nu dieper duiken in de zaken rond woonhuizen. Adua is ook bezig met een boek dat ingaat op de voors en tegens van voorgestelde manieren om de klimaatverandering te keren/temperen, inclusief de actieven kooldioxideafvang uit de atmosfeer.
“Elke oplossing heeft gevolgen. Investeren in hernieuwbare energie betekent dat we meer grondstoffen nodig hebben voor, onder meer, batterijen. Mijnbouw veroorzaakt aanzienlijke schade aan het milieu. Mijn doel is beleidsmakers informatie te verschaffen op basis waarvan ze beslissingen kunnen nemen om klimaatverandering tegen te gaan.”
Hij vindt dat je het probleem meer in een groter geheel moet zien. “Je zal moeten nadenken over de veranderingen in de maatschappij om die zuiniger te maken, maar mensen vrezen dan dat die veranderingen hun manier van leven zal vernietigen. Als wij niet veranderen zullen de omstandigheden die we hebben gecreëerd dat wel doen.”
Overigens moet ik hierbij opmerken dat de genoemde twee strategieën niet de enige zijn om de klimaatverandering te temperen. Het is minstens zou belangrijk wat en hoe wij consumeren. We zullen moeten minderen: minder vlees, minder elektronische speeltjes, minder apparaten, (veel) minder auto’s, minder vliegen enz.
Bron: Science Daily