Het gat in de ozonlaag in september 2000 (afb: WikiMedia Commons)
Het protocol van Montréal, dat het gebruik van ozonaantastende koelmiddelen e.d. heeft verboden, zou volgens onderzoekers de komst van de eerste ijsvrije wateren rond de Noordpool met vijftien jaar hebben vertraagd. Dat in het kader van de VN afgesproken protocol zou als ‘vingeroefening’ kunnen worden gezien van het klimaatakkoord dat in 2015 in Parijs is gesloten, met die aantekening dat in dat minder voortvarend wordt opgetreden door burgers, politici en bedrijven in de (rijke) landen die verantwoordelijk zijn voor die klimaatopwarming.
Dat protocol was bedoeld om de vernietiging van ozonlaag te voorkomen. Boven de Zuidpool had zich door gebruik van onder meer chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) als koelmiddelen en drijfgassen zich een ‘gat’ in die uv-beschermende laag gevormd. Het protocol werd overeengekomen in 1987 en ging twee jaar later in werking. Niet alleen lijkt het er op dat de ozonlaag zich herstelt, maar dat als neveneffect de ban van die ozonverdelgende stoffen ook de klimaatopwarming enigszins heeft vertraagd.
Het snelle smelten van zee-ijs in het oordpoolgebied is het grootste en duidelijkste signaal van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De huidige projecties geven aan dat de eerste ijsvrije poolzomer waarschijnlijk halverwege deze eeuw zal plaatsvinden, als gevolg van toenemende koolstofdioxideconcentraties in de atmosfeer. Andere krachtige broeikasgassen hebben echter ook bijgedragen aan het verlies van zeeijs in het Noordpoolgebied, met name ozonafbrekende stoffen als de cfk’s.
Eind jaren tachtig werden die stoffen verboden en zijn de concentraties in de atmosfeer zijn sinds het midden van de jaren negentig aan het afnemen. De onderzoekers hebben via simulaties in klimaatmodellen aannemelijk gemaakt dat de resultaten van het Montréalprotocol er voor hebben gezorgd dat de Noordpool vijftien jaar later zijn eerste ijsvrije zomer meemaakt dan als dat protocol er niet geweest zou zijn.
Dat komt doordat die ozonvernietigende stoffen zelf ook de klimaatverandering stimuleren. Het herstel van de ozonlaag in de hogere atmosfeer zou daar geen rol in gespeeld hebben. Elke 1000 ton vermeden ozonvernietigende stoffen zouden ongeveer 7 km2 vermeden zee-ijsverlies rond de Noordpool opleveren. Dat verhaal wordt anders als we de uitstoot van die stoffen niet in de greep houden, zoals enige jaren geleden bleek. Daarbij zou het zijn gegaan om de onzorgvuldige verwerking van oude koelapparatuur in China.
Bron: Futura-Sciences