Tot nog toe gaan de verhalen over de klimaatverandering en de bestrijding daarvan vooral over het terugdringen van de broeikasgasuitstoot, maar de klimaatverandering komt vooral op het conto van het economische systeem dat vrijwel de hele wereld hanteert: het kapitalisme. De laatste tijd lijkt daar wat verandering in te komen, zij het vooral in academische en journalistieke kringen. Das Ende des Kapitalismus van Ulrike Herrmann was een oproep om dat planeet- en levenbedreigende systeem te vervangen door de ‘oorlogseconomie’ van de Britten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu zijn er twee boeken verschenen uit de academische hoek die kapitalisme en duurzaamheid niet meteen voor onverenigbaar houden.Het eerste heet Transformative Wirtschaftspolitik en is geschreven door de economen Lambert Koch en Hans Frambach van de Bergse universiteit van Wuppertal. Zij komen daarin met een voorstel van een economiemodel dat ons zou moeten leiden naar een duurzame toekomst. Een beetje laat, maar beter laat dan nooit.

Volgens het tweetal leiden de klimaatverandering en de acties die die moeten afremmen tot grote onzekerheid bij de bevolking en ook tot protesten die, volgens Koch, vooral uit de randen van het democratische spectrum komen en die ook de democratie in gevaar kunnen brengen. Ze vragen zich af welk economisch beleid er nodig is om de maatschappelijke onrust weg te nemen en hoe dat succesvol kan zijn in de overgang naar een duurzame samenleving.
Dat komt, schijnt het, dan neer op het beantwoorden van vragen als ‘Hoe houden we de mensen aan boord?’, ‘Hoe kan de politiek de balans tussen voorschriften en eigen inbreng van de mensen bereiken?’ en ‘Hoe communiceren we daarover met de verschillende bevolkingsgroepen?’.

Mededinging

Mededinging en duurzaamheid bijten elkaar niet (afb: Edgar Elgar Publishing)

Het andere boek is ook uit Duitsland afkomstig, de Heinrich Heine-universiteit in Düsseldorf, maar Engelstalig: Competition and Sustainability, Economic Policy and Options for Reform in Antitrust and Competition Law. De auteurs vragen zich af hoe de markteconomie kan verenigd worden met een duurzame toekomst of maakt de markteconomie (het kapitalisme; as) een succesvol klimaatbeleid onmogelijk.
Het persbericht uit Düsseldorf (ik heb beide boeken (nog) niet gelezen; as) verengt de vraag, en misschien doen de auteurs dat ook, tot: bijten mededinging en duurzaamheid elkaar? Dat hoeft niet, vinden de auteurs.

Ze stellen wel dat een economie die is gebouwd op roofbouw van de planeet en uitbuiting van mensen geen rechtvaardig en duurzaam model is. Volgens Tristan Rohner, een van de auteurs, zal de noodzakelijke overgang concurrentie goed kunnen gebruiken. “Veel onduurzaam gedrag is een gevolg van marktfalen”, vindt hij en die moet bestreden worden. Tsja.

Het gaat de auteurs vooral om mededinging en kartelrecht. Op dat terrein doen ze aanbevelingen die ze baseren op een onderzoek van juristen en economen dat is uitgevoerd in opdracht van het Duitse ministerie van economie en klimaatbescherming.

Bronnen: idw-online.de; idw-online.de