Mijnbouw is vaak een destructieve manier van grondstofwinning. Hier een beeld van de (open) kopermijn in Chuquicamata, Peru (afb: WikiMedia Commons)
Het is natuurlijk al veel vaker gemeld dat de strijd tegen de klimaatver-andering de vraag naar bepaalde grondstoffen heftig aanwakkert. Daarbij wordt vaak vergeten wat de werkelijke oorzaak is van die klimaatverande-ring/-ontwrichting: de mateloze overconsumptie in een klein deel van de wereld. Verduurzaming van de energievoorziening zou een van de belangrijkste remedies zijn de klimaatverandering een halt toe te roepen, maar die route zou wel een kunnen uitlopen op een strijd om de daarvoor benodigde grondstoffen, stellen onderzoekers van, onder meer, het Duitse Mercatorinstituut (MCC). De onderzoekers stellen een recept te hebben om die problemen op te lossen of althans te verminderen door de vraag te verminderen.
De behoefte aan lithium en kobalt zou in 2050 wel eens twintig keer zo groot kunnen zijn als de huidige vraag. Dat komt vooral door het nogal bizarre idee dat elektrische auto’s goed zouden zijn voor het klimaat en die elektrische auto’s rijden op accu’s waar lithium en kobalt in worden gebruikt. Ook de vraag naar koper, aluminium en ijzer zal toenemen (verwacht wordt een verdubbeling in 2050) door, onder meer, de uitbreiding van de stroomnetten. En zonder zeldzame aarden worden windmolens nutteloos.
“Door de ‘ontkoling’ wordt de wereldeconomie minder grondstofintensief dan vandaag door de afscheid van kolen, olie en gas”, zegt Felix Creutzig van MCC, “maar de materiaalbehoefte door de klimaatomwenteling en de daarmee verbonden vraag naar grondstoffen en de afvalstromen (die verband houdt met de winning; as) brengen aanzienlijke milieu- en sociale problemen met zich mee op regionaal en lokaal niveau. We hebben nu voor het eerst systematisch laten zien dat daarvoor aan de vraagkant oplossingen zijn door gedragsveranderingen op het gebied van mobiliteit, wonen en voeding en door de uitbreiding van het materiaalhergebruik.”
De vraag verminderen is de snelste manier om klimaatdoelen (snelle vermindering van de broeikasgasuitstoot) dichterbij te brengen, terwijl tegelijkertijd de leefkwaliteit zou worden vergroot. In het jongste verslag van het VN-Klimaatforum is daar ook voor het eerst ruimte voor ingeruimd, waaraan onder veel meer Creutzig zijn bijdrage heeft geleverd. Dit onderzoek zou daar een praktisch vervolg op zijn (of beschouwd te kunnen worden als).
Risicoprofiel
Op basis van de wetenschappelijke literatuur stelden de onderzoekers van elke voor de klimaatomwenteling benodigde grondstof een risicoprofiel op. Daarbij werd gekeken naar zaken als het landgebruik, de gevaren voor de biodiversiteit, de waterbehoefte, maar ook naar de gezondheidsrisico’s door giftige afval en door arbeidsomstandigheden, corruptie, politieke (in)stabiliteit tot aan geopolitieke afhankelijkheden.
Zo is het politiek erg instabiele Guinee in Afrika verantwoordelijk voor een kwart van de winning van bauxiet (voorproduct van aluminium) verantwoordelijk. Kongo, dat rijk is aan hele reeksen mineralen en waar zich de helft van de wereldvoorraad aan kobalt bevindt, is al tientallen jaren het toneel van oorlogen en elkaar bestrijdende milities. 90% van de zonnecellen (silicium) komt uit China.
In het verkeer zou al een hoop te regelen zijn door het automobilisme op zijn minst te beteugelen. Het is natuurlijk te gek voor woorden dat de steeds zwaarder wordende personenauto’s (inmiddels als 1800 tot 2000 kg) gemiddeld minder dan 100 kg aan organisch materiaal (=mens e.d.) verplaatsen. Autodelen noemen de onderzoekers dan ook deeloplossing. In de bouw zouden meer natuurlijke materialen moeten worden gebruikt, oude gebouwen zouden moeten aangepast en woningen zouden intensiever (minder m2 per bewoner? as) gebruikt moeten worden. Het zijn allemaal voor de hand liggende zaken evenals de aanbeveling om minder dierproducten te consumeren.
Dwang zou niet de methode zijn om die omslag te bewerkstelligen, vinden de onderzoekers maar ‘verleiding’ (positieve prikkels, noemen de onderzoekers die) en investeringen in klimaatvriendelijke infrastructuur. Daarbij zou een groot deel van de autoinfrastructuur kunnen verdwijnen, voeg ik(=as) daar aan toe.
Er zou, vinden de onderzoekers, nu eens goed moeten worden gekeken waar we op materialen kunnen besparen. Volgens Creutzig behoeven de modellen die de samenhang tussen klimaatbeleid en klimaatontwikkeling beschrijven heftig herziening. “Zulke modellen zouden ook de materiaaldimensie van een koolstofarme en uiteindelijk koolstofvrije wereldeconomie moeten geven.” Dit onderzoek zou al een helder vergezicht bieden: werken aan de vraagkant is dubbel zo effectief tegen klimaatverandering en tegen het leegroven van de planeet, stellen de onderzoekers.
Bron: idw-online.de