Fossiele kooldioxideuitstoot per land(engroep) (afb: CICERO)
De wereldwijde fossiele CO2-uitstoot (kooldioxide ontstaan door verbranding van fossiel) zal naar verwachting met 0,8% groeien in 2024, ondanks voorspellingen dat de piek wel was bereikt, aldus het 19de jaaroverzicht van het centrum voor internationaal klimaatonderzoek CICERO.. De positieve vooruitgang in veel landen op het gebied van schone technologie wordt tenietgedaan door het aanhoudende gebruik van fossiele brandstoffen, aldus het verslag. Opmerkelijk is dat CICERO geen overzicht geeft van twee andere belangrijke broeikasgassen: methaan en lachgas
Die vooorspelde wereldwijde groei van de CO2-uitstoot van 0,8% in 2024 (met een onzekerheidsbereik3 van -0,3% tot 1,9%) is hoger dan de gemiddelde groei van 0,6% per jaar in de afgelopen tien jaar. In 2023 was de toename 1,4%. Die uitstoot is nu 8% hoger dan in 2015 toen het klimaatakkoord in Parijs werd gesloten.
Hoewel keer op keer de noodzaak wordt bepleit om de kooldioxideuitstoot te verminderen blijkt de wereld steeds weer manieren te vinden om meer fossiele brandstoffen te gebruiken, stelt CICERO-onderzoeker Glen Peters. “De afgelopen tien jaar zou elk jaar het maximum bereikt worden, maar dat is niet gebeurd.”
De uitstoot door steenkoolgebruik zal naar verwachting met 0,2% groeien in 2024 [-1,0% tot 1,4%], waarmee een nieuw record wordt bereikt. Steenkool zou de eerste fossiele brandstof zijn die zou pieken, maar is de afgelopen vier jaar sterk gegroeid. De groei van steenkool in 2024 is het gevolg van groei in India en China, een kleine daling in de VS en een grote daling in de Europese Unie (EU27).
De CO2-uitstoot door olieverbruik zal naar verwachting met 0,9% groeien in 2024 [0,0% tot 1,8%], voornamelijk door een toename van de internationale luchtvaart. De uitstoot door olieverbruik is nu terug op het niveau van 2019, na de daling tijdens de coronapandemie in 2020.
De CO2-uitstoot door aardgas is in 2024 weer sterk gegroeid met 2,4% [+1,1% tot 3,8%] en is teruggekeerd naar de aanhoudende 2% per jaar die werd gezien vóór de coronaperiode en de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland. De groei van aardgas in 2024 wordt aangestuurd door China en veel kleinere landen.
China: + 0,2%
De fossiele uitstoot in China zal naar verwachting met een kleine 0,2% groeien in 2024 [-1,6% tot 2,0%]. 2024 zou het hoogtepunt of het begin van een lang plateau voor Chinese kooldioxideuitstoot kunnen markeren, maar dat blijft onzeker, stelt CICERO.
“China heeft opnieuw een recordjaar van groei in hernieuwbare energie gehad, maar kolenenergie bleef ook groeien vanwege een nog snellere groei van de vraag naar elektriciteit van de geavanceerde industrie en huishoudelijk verbruik”, aldus CICER-medewerker Jan Ivar Korsbakken die de prognoses voor Chinese emissies maakte.
“Een aanhoudende slapte in de bouw en een lage groei in de zware industrie verminderden het kolenverbruik en de CO2-uitstoot buiten de energiesector omlaag. Als deze trends zich voortzetten en hernieuwbare energie het tempo aanhoudt, is het denkbaar dat de emissies zullen dalen of in ieder geval gelijk zullen blijven na 2024″, aldus Korsbakken. Hij waarschuwde echter dat een daling van de emissies in 2024 ook waarschijnlijk leek in eind 2023, maar dat is blijkbaar niet gebeurd.
De CO2-uitstoot in India zal naar verwachting met 4,6% toenemen in 2024 [3,0% tot 6,1%], aangezien de economie sterk blijft groeien, wat met name leidt tot een hoge groei van de vraag naar elektriciteit. “Het grootste deel van deze nieuwe stroomvraag wordt gedekt door meer gebruik te maken van bestaande kolencentrales, met een kleiner deel dat wordt gedekt door nieuwe hernieuwbare energiebronnen”, aldus Robbie Andrew, verantwoordelijk cijfers uit India.
Uitstoot luchtvaart:+13,5%
De internationale luchtvaart zal naar verwachting met 13,5% stijgen in 2024 (4,8% onder het niveau van 2019), terwijl de internationale scheepvaart naar verwachting met 2,7% zal stijgen (2,9% onder het niveau van 2019). Gecombineerd blijven ze 3,5% onder hun niveau van vóór de coronapandemie in 2019.
Een van de weinige ‘dalers’ is de Europese Unie (EU27): -3,8% in 2024 [-6,2% tot -1,4%], na een steilere daling van 8,4% in 2023. Steenkool kende een steile daling van 16%, met een gematigde daling voor gas van 1,3% en een lichte stijging van het oliegebruik. De sterke groei van hernieuwbare energiebronnen zorgt voor een daling van de emissies, in aanwezigheid van een zwakkere economische groei en hoge energieprijzen.
De uitstoot in de VS zal naar verwachting met 0,6% dalen in 2024 [-2,9% tot +1,7%]. Steenkool zet zijn langetermijndaling voort, maar dit jaar in een langzamer tempo, waarbij de daling van steenkool wordt getemperd door een lichte groei van het gasgebruik. Aardgas en hernieuwbare energiebronnen blijven steenkool in de energiesector overtreffen en het aantal kolengestookte elektriciteitscentrales blijft afnemen. “De uitstoot van steenkoolgebruik in de VS is het laagst in meer dan 120 jaar”, aldus Andrew.
De totale kooldioxideuitstoot (fossiel & landgebruikverandering) (afb: CICERO)
De wereldwijde netto CO2-uitstoot door landgebruik-verandering (LUC in klimaattermen) bedroeg gemiddeld 4,1 GtCO2 (G=giga=miljard) per jaar in het afgelopen decennium (2014-2023), met een voorlopige prognose voor 2024 van 4,2 GtCO2 . De voorspelde stijging van LUC-uitstoot in 2024 wordt veroorzaakt door brandemissies die verband houden met ontbossing in Zuid-Amerika, verergerd door de tijdelijke El Niño.
Lichtpuntje
CICERO meldt ook een zeldzaam lichtpuntje. De wereldwijde netto CO2-uitstoot door landgebruikverandering vertoont een daling in de afgelopen twee decennia. De daling van 28% tussen eind jaren negentig (1995-2004) en het meest recente decennium (2013-2023) wordt veroorzaakt door zowel afnemende emissies door ontbossing als toenemende verwijderingen door herbebossing, herbebossing en landverlating.
De totale CO2-uitstoot combineert schattingen van fossiele CO2-uitstoot en CO2-uitstoot door landgebruikverandering. De totale CO2-uitstoot (fossiel plus LUC) groeide de afgelopen tien jaar met 0,2% per jaar en zal naar verwachting in 2024 41,6 GtCO2 bedragen, een stijging van 2% en een recordhoogte.
In het afgelopen decennium balanceerden de toename van fossiele CO2-uitstoot en de afname van netto CO2-uitstoot van LUC elkaar ongeveer, waardoor er een bijna-plateau in totale CO2-uitstoot ontstond, terwijl in 2024 zowel fossiele als landgebruikveranderingsemissies toenamen.
CO2-concentratie atmosfeer
De atmosferische CO2-concentraties zijn de afgelopen tien jaar gemiddeld met 2,5 delen per miljoen (dpm) per jaar gestegen, met 2,8 dpm in 2023. Daar zal dit jaar 2,8 dpm bij komen, waarmee de concentratie in de atmosfeer oploopt tot 423 dpm.
De toename van atmosferische CO2 lag in 2023 en 2024 bijna op recordniveau, vanwege de “Er was angst voor een ineenstorting van de ‘landput’ in 2023 en 2024, maar we vinden dat de veranderingen in lijn zijn met de verwachtingen tijdens een El Niño”, aldus Peters. “We zien bewijs van zorgwekkende veranderingen in de land- en oceaanputten als reactie op klimaatverandering, maar weinig bewijs van een ineenstorting.”
“De afgelopen twee jaar is de belangrijke rol duidelijk geworden die het landoppervlak speelt in de koolstofcyclus”, aldus Kjetil Aas. “Grote bosbranden en verminderde landputten als gevolg van El Niño hebben bijgedragen aan de snelle groei van atmosferische kooldioxide in deze jaren. De landputten en de koolstof die op land is opgeslagen zijn kwetsbaarbij veranderende klimaatomstandigheden”, aldus Aas.
Positieve ontwikkelingen
De CICERO-onderzoekers. proberen de goede moed er in te houden door te wijzen op het aantal landen die er in slaagden de kooldioxidegasuitstoot door verbranding van fossiel te verminderen (22, verantwoordelijk voor 23%, van de bijna 200 landen). Ook de investeringen in en uitbreiding van hernieuwbare energie zou op recordhoogte liggen. Opmerkelijk genoeg heeft ook CICERO het over e-auto’s als over een positieve ontwikkeling (quod non). Peters: “Er zijn veel tekenen van positieve vooruitgang op landenniveau en het gevoel dat een piek in de wereldwijde fossiele CO2-uitstoot op handen is, maar de wereldwijde piek blijft onhaalbaar.”
“Klimaatactie is een collectief probleem en hoewel er in sommige landen geleidelijke emissiereducties plaatsvinden, gaan de stijgingen in andere landen door. De vooruitgang in alle landen moet gauw versnellen om de wereldwijde uitstoot te verminderen naar netto nul.”
Bron: Alpha Galileo