De elektrische auto is allesbehalve ‘groen’
De wereld zal duurzamer moeten worden, maar die hang naar verduurzaming vergroot de jacht op voor die ‘verduurzaming’ noodzakelijke grondstoffen (hoe duurzaam is dat?). Kobalt is erg gewild als (onmisbaar?) bestanddeel van accu’s en batterijen. Dat aanlokkelijke materiaal vind je vooral in Kongo, het al jaren door twisten en rampen verscheurde land. Kinderarbeid, mensenrechtenschendingen en milieuschade zijn de ‘bijwerkingen’ van de kobaltjacht. Quentin Noirfalisse en Arnaud Zajtman hebben een documentaire gemaakt over de gruwelijke schaduwkant van ‘verduurzaming’: ‘Cobalt rush: the future of going green/Cobalt, l’envers du rêve électrique.’ (Youtube).
70% van de kobaltvoorraden bevindt zich in Kongo. De arbeidsomstandigheden zijn daar, om het heel vriendelijk te formuleren, niet bepaald optimaal. “De groene revolutie is niet helemaal schoon”, zegt Noirfalisse met enige onderdrijving. De winning in Kongo is ‘suboptimaal’ waarbij ook kinderen worden gebruikt en volwassenen hun leven riskeren. 20% van de kobalt uit Kongo zou volgens Amnesty International komen van deze primitieve vormen van mijnbouw.
Noirfalisse: “Daar werken soms duizenden mensen. Vrouwen wassen de gedolven ertsen terwijl kinderen hand- en spandiensten verrichten. Mannen werken tot tien uur achter elkaar in 40 tot 60 m diepe tunnels.” Volgens Anneke van Woudenberg van RAID, die zich bezig houdt met milieuschade en mensenrechtenschendingen van deze winactiviteiten, worden die mensenrechten ook geschonden in de industriële kobaltmijnen in Kongo. “Geen voldoende toegang tot medische zorg en soms wreedheid en geweld.”
Er wordt onderzoek gedaan naar alternatieven voor de materialen die nodig zijn voor, nu nog vooral, lithiumbatterijen, maar volgens de Franse documentairemaker willen de meeste Kongolezen helemaal niet af van de kobaltmijnbouw. “Het goede antwoord is dat er meer geïnvesteerd wordt in de maatschappij, het toezicht op de mijnbouw en in hogere lonen.” Ook Van Woudenberg is geen voorstander van sluiting. De omstandigheden, het toezicht en de regelgeving zullen beter moeten worden, maar hoe waarschijnlijk is dat in een verscheurd land als Kongo?
Kwalijke driehoek
“Die kwalijke driehoek van mensrechtenschendingen, milieuschade en corruptie is niet enig voor kobalt. Geen batterijen meer maken lost deze problemen niet op.” “We hadden dezelfde documentaire kunnen maken over andere delfstoffen”, beaamt Noirfalisse. “Het probleem komt in alle mijnbouw voor. (…) We staan op een kruispunt. Er worden pogingen gedaan, maar op de korte termijn zal het moeilijk zijn de elektrische droom te verwezenlijken zonder de schaduwkant.”
Volgens Van Woudenberg moet lokale gemeenschappen niet het slachtoffer worden van de ‘groene’ overgang op het noordelijk halfrond. “We zouden de fouten die in het verleden gemaakt zijn niet moeten herhalen. Autofabrikanten zouden duidelijkheid moeten verschaffen over de herkomst van hun materialen. Dat kost tijd, maar dat kan.” En uiteraard zullen we zuiniger moeten omgaan met onze grondstoffen, vindt ze. Laten we dan om daar een begin mee te maken de auto de deur uit doen (voeg ik=as er aan toe). Dat scheelt een grondstoffen, energie, verkeersdoden, hartinfarcten, ruimte enz., enz., enz.
Bron: Alpha Galileo