De orkaan Melissa die rond 27 oktober dit jaar huishield in het Caraïbische gebied (afb: WikiMedia Commons)

Er zijn nog steeds idioten zoals Trump die ontkennen dat menselijk handelen verantwoordelijk is voor de aardopwarming, met alle nare gevolgen van dien. Elk jaar in december krijgt de mondiale weerorganisatie WWA dezelfde vraag: was het een slecht jaar voor extreem weer? Elk jaar wordt het antwoord duidelijker: ja. De uitstoot van fossiele brandstoffen blijft stijgen, waardoor de wereldwijde temperaturen blijven oplopen en steeds destructievere klimaatextremen op elk continent worden veroorzaakt, schrijft de WWA in haar jaarverslag.
Hoewel 2025 wereldwijd iets koeler was dan 2024, was het nog steeds veel warmer dan bijna elk ander jaar ooit gemeten (Copernicus 2025) en de gevolgen van deze hitte waren onmiskenbaar. Het WWA-rapport bespreekt enkele van de extreemste weersomstandigheden van 2025 die WWA-onderzoekers hebben onderzocht, documenteert de ernstige gevolgen van een opwarmend klimaat en laat eens te meer zien hoe onvoorbereid we nog steeds zijn.
In de 22 extreme weersomstandigheden die ze diepgaand hebben geanalyseerd, eisten hittegolven, overstromingen, stormen, droogtes en bosbranden levens, verwoestten ze gemeenschappen en vernietigden ze oogsten. Samen schetsen deze gebeurtenissen een grimmig beeld van de toenemende risico’s waarmee we in een opwarmende wereld worden geconfronteerd.
Aan het eind van 2025 heeft zwakke La Niña-omstandigheden (NASA, 2025), die leiden tot lagere zeewateroppervlaktetemperaturen, niet kunnen voorkomen dat de wereldwijde temperaturen zeer hoog bleven en dat de aanzienlijke schade door door de mens veroorzaakte klimaatverandering zeer reëel is. Het is geen dreiging voor de toekomst, maar een realiteit van vandaag, als de WWA.

In 2025 bleven extreme weersomstandigheden zich voordoen op zorgwekkende niveaus, stellen de onderzoekers. Hoewel de natuurlijke vormen van klimaatvariabiliteit, zoals El Niño, zich in een koelere fase bevonden, zorgde de door de mens veroorzaakte broeikasgasuitstoot ervoor dat de wereldwijde temperaturen uitzonderlijk hoog waren.
Deze verhoogde temperaturen versterkten langdurige hittegolven, verergerden droogte en de kans op bosbranden en leidden tot extreme regenval en windstoten die gepaard gingen met zware stormen en overstromingen, met duizenden doden en miljoenen ontheemden tot gevolg. De gebeurtenissen van 2025 tonen de groeiende risico’s die al aanwezig zijn bij een opwarming van ongeveer 1,3 °C door menselijke activiteiten en benadrukken de dringende noodzaak om de overgang van fossiele brandstoffen te versnellen.

Sinds ‘Parijs’

Sinds 2015, toen het Akkoord van Parijs werd ondertekend, is de wereldwijde temperatuur met 0,3 °C gestegen. Deze ogenschijnlijk kleine stijging heeft de frequentie van extreme hitte al aanzienlijk verhoogd, met gemiddeld elf extra hete dagen per jaar en zal naar verwachting sterk toenemen bij verdere opwarming. En dat tien jaar na dato.
Als het klimaatbeleid nu volledig wordt doorgevoerd, heeft het Akkoord van Parijs de verwachte opwarming teruggebracht van 4°C naar 2,6°C. Dat is, schrijven de onderzoekers, een aanzienlijke daling die desalniettemin een gevaarlijk hete wereld zou creëren.
Bij een herziening van enkele recente hittegolven die in voorgaande jaren zijn onderzocht, zoals de extreme hitte in de Amazone of in Burkina Faso en Mali, bleek dat deze gebeurtenissen sinds 2015 bijna tien keer zo waarschijnlijk zijn geworden. Dit benadrukt dat elke fractie van een graad telt.

De invloed van de extreme gebeurtenissen in 2025 wordt bepaald door lokale, contextspecifieke kwetsbaarheden, maar in veel gevallen zien we wereldwijd dezelfde patronen. Onderzoek in Zuid-Soedan toonde aan dat vrouwen onevenredig zwaar worden getroffen door extreme hitte, vanwege hun concentratie in informele, aan hitte blootgestelde beroepen zoals landbouw en straatverkoop, in combinatie met beperkte middelen en een lage alfabetiseringsgraad.
Wereldwijd dragen vrouwen een onevenredige last, bijvoorbeeld door hun ondervertegenwoordiging in leiderschapsposities en onbetaalde zorgtaken, waardoor ze vaak worden blootgesteld aan gevaarlijk hoge temperaturen en de daarmee samenhangende gezondheidsrisico’s op lange termijn. Extreme hitte verstoort bovendien het onderwijs, wat leidt tot schoolsluitingen die de geslachtsongelijkheid versterken.

Dit jaar werd weer pijnlijk duidelijk hoe oneerlijk de gevolgen van door de mens veroorzaakte klimaatverandering verdeeld zijn, waarbij steevast degenen die al gemarginaliseerd zijn binnen hun samenlevingen het hardst worden getroffen, gaat het persbericht verder.
De ongelijkheid gaat dieper, stelt de WWA. De wetenschappelijke bewijsbasis zelf is ongelijk. Veel van de WWA-studies in 2025 richtten zich op zware regenval in het mondiale Zuiden. Keer op keer bleek dat lacunes in observatiegegevens en de afhankelijkheid van klimaatmodellen, die voornamelijk voor het mondiale Noorden zijn ontwikkeld, de onderzoekers belemmerden om betrouwbare conclusies te trekken. Deze ongelijke basis in de klimaatwetenschap weerspiegelt de diepere onrechtvaardigheden van de klimaatcrisis, schrijft de organisatie.

Aanpassing

De gebeurtenissen van 2025 maken duidelijk dat we, naast de dringende noodzaak om snel over te stappen van fossiele brandstoffen, ook moeten investeren in aanpassingsmaatregelen. Veel doden en andere gevolgen hadden voorkomen kunnen worden met tijdige actie.
Gebeurtenissen zoals de orkaan Melissa benadrukken de beperkingen van paraatheid en aanpassing, echter, stelt de WWA. Wanneer een hevige storm eilanden zoals Jamaica en andere Caribische landen treft, kan zelfs een relatief hoge mate van paraatheid extreme verliezen en schade niet voorkomen. Aanpassing alleen is niet genoeg. Snelle vermindering van de uitstoot blijft essentieel om de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.

Bron: der Spiegel