Jason Rohr (afb: Notre Dame)
Volgens onderzoekers rond Jason Rohr van de Notre Dame-universiteit in de VS zou het terugdringen van de broeikasgasuitsoot en het verlies aan soortenverscheidenheid en het voorkomen van soorteninvasies de uitbraak van besmettelijke ziektes kunnen temperen. De onderzoekers stellen echter ook dat meer onderzoek nodig is, voor naar de onderling beïnvloeding van de risicofactoren.
Organismen die besmettelijke ziektes verspreiden zoals muggen en virussen zouden zich goed thuis voelen in een opwarmende wereld. Als door jacht, vervuiling en andere menselijke activiteiten soorten verdwijnen dan gaan die op zoek naar andere slachtoffers en komen die al snel uit op de veel voorkomende soorten als de mens.
Daar komt nog eens bij de verspreiding van niet-inheemse planten en dieren over de wereld door (weer) de mens of het gebruik van bestrijdingsmiddelen in kwetsbare ecosystemen. Dat leidt allemaal tot verlies aan soortenrijkdom. Dat zou de ‘overblijvers’ kwetsbaarder maken voor ziektes.
Het metaonderzoek van Rohr en zijn collega’s zou voor het eerste de gevolgen van verschillende ontwikkelingen hebben bekeken op de verspreiding en het voorkomen van (besmettelijke) ziektes. Daartoe bekeken de onderzoekers honderden studies over dieren (inclusief de mens) en ziekteverwekkers.
Het resultaat van die meta-analyse bevestigt eerder uitgesproken vermoedens en conclusie van collega’s dat ernstig verstoorde ecosystemen in een opwarmende wereld profijtelijker is voor ziekteverwekkers dan voor de rest van het leven op aarde. Dat verband is er tussen allerlei gastheren (slachtoffers, zou ik=as zeggen) en overgebrachte ziektes. Rohr: “Zolang de aarde steeds warmer wordt en de mens de natuur blijft verstoren zal de verspreiding van ziektes vaker voorkomen. (…) Dat geldt voor mensen, voor wild en voor planten.”
Overstap
Dat maakt ook de ‘overstap’ van ziekteverwekkers op andere gastheren waarschijnlijker, stellen de onderzoekers. Dat was te zien bij het coronavirus en zie je nu gebeuren bij het vogelgriepvirus dat het inmiddels ook op runderen en geiten heeft voorzien. “Door het milieu te veranderen verhogen we het risico op volgende pandemieën”, zegt de bioloog. Het onderstreept nog eens de noodzaak voor de mens om de wereld ‘gezond’ te houden, stellen de onderzoekers.
Naast het uitbannen van fossiele brandstoffen zal ook de biodiversiteit beschermd moeten worden, de verspreiding van soorten naar gebieden waar die van nature niet voorkomen moeten worden tegengegaan. Vermindering van de soortenrijkdom vergroot het risico op pandemieën. Dat zou deze studie duidelijk hebben aangetoond, ook dat de gevolgen van die soortenachteruitgang nogal ernstig zijn. Het drukt de mens nog maar weer eens met de neus op het feit dat hijzij verantwoordelijk is voor een groot aantal desastreuze ontwikkelingen, die elkaar ook nog eens beïnvloeden.
Opmerkelijk is dat het verlies aan leefgebied van soorten juist leidt tot vermindering van het ziekterisico. Dat zou te maken hebben met de nog steeds groeiende verstedelijking. In steden zijn de gezondheidsvoorzieningen doorgaans beter dan op het platteland, maar in diezelfde steden is de soortenrijkdom een stuk lager dan op het platteland en zeker dan in natuurgebieden. De mijn vraag is dan of we het dan hebben over de risico’s op ziektes bij mensen of ook bij andere levende organismen. Ook lijkt me dat in zo’n armzalige bio-omgeving die de stad is de ‘overstap’ van ziekteverwekkers op vooral mens en huisdieren aanzienlijk, maar ik geeft toe dat dit een overweging is van een volslagen leek.
Overigens waarschuwt Skylar Hopkins van de universiteit van Noord-Carolina, die niet bij het onderzoek betrokken was, er op we voorzichtig moeten zijn algemeen geldende conclusies te trekken. De bestudeerde studies geven geen totaaloverzicht en niet alle ziekteverwekkers zijn ‘slecht’. Herstel van de biodiversiteit zou niet automatisch betekenen dat de risico’s dan verminderen, stelt ze.
Ook de onderzoekers geven toe dat meer onderzoek nodig is. Zo kunnen klimaatverandering en vervuiling leiden tot verlies en/of verandering van leefgebied wat weer kan leiden tot verarming van de soortenrijkdom in de introductie van nieuwe, niet-inheemse soorten. Het zal dan vooral moeten gaan over de wisselwerking tussen de verschillende factoren. Ze houden wel overeind dat vermindering van broeikasgassen, van het biodiversiteitsverlies en van de invasieve soorten leidt tot vermindering van het risico op de uitbraak van pandemieën.
Bron: the Guardian