C40 Recharge (afb: Volvorapport)

Om de een of andere vreemde reden (die ik niet ken) worden elektrische auto’s als (deel)oplossing gezien voor het temmen van de klimaatcrisis. Autofabrikanten beweren nu of in de nabije toekomst klimaatneutraal te gaan produceren, maar hoe klimaatneutraal is een auto (ook al is die elektrisch)? Volvo schijnt op de klimaatconferentie in Glasgow een levenscyclusanalyse (lca) gepresenteerd te hebben bij de ontwikkeling van accu’s, maar lca’s gaan niet alleen om broeikasgassen, maar ook om grondstofschaarste, milieuschade en sociale aangelegenheden die, onder meer, te maken hebben met de winning van die grondstoffen.
Volgens een rapport vanVolvo moeten E-auto’s nog heel wat barrières slechten om het klimaat en het milieu geen geweld aan te doen. Tijdens COP26 presenteerde Volvo een lca over de uitstoot van zijn C40 Recharge-model (pdf-bestand). De uitstoot (van broeikasgassen neem ik aan; as) van een E-voertuig is altijd lager dan van een fossiel aangedreven auto, maar de uitstoot van de productie, de materialen en accu’s van een E-voertuig zijn 70% hoger dan van een fossiel aangedreven auto. “Zelfs als hernieuwbare energie wordt gebruikt is een C40 Recharge verantwoordelijk voor 27 ton kooldioxide gedurende zijn bestaan”, zegt Joris Otterheim van Volvo.
Het bedrijf wil in 2030 helemaal op elektrisch overgaan en gaat op zoek naar verbeteringen. Een aandachtspunt zijn de accu’s (28% van de uitstoot van de C40 Recharge). Een ander is staal (19%). Daarbij werkt Volvo samen met staalproducent SSAB en accubouwer Northvolt.
Lca’s helpen de effecten van producten op milieu in te schatten. Ook Otterheim omarmt ze “om te zien welke koolstofintensieve problemen er moeten worden aangepakt om de hele keten te ‘ontkolen'”. Hij vindt dat de beschikbaarheid van hernieuwbare energie daarbij cruciaal is.

Niet alleen

Jaume Alberola van het Spaanse ingenieursbureau Lomartov dat gericht is op duurzaamheid is het met Otterheim eens dat lca’s cruciaal zijn bij het introduceren van de E-auto. Hij stelt echter dat Volvo alleen maar kijkt naar broeikasgassen en niet naar de beschikbaarheid van grondstoffen zoals lithium, nikkel en kobalt. “We onttrekken een groter aantal materialen en die zorgen waarschijnlijk voor meer milieuproblemen”, zegt Alberola. “Zo kunnen we van het ene probleem in het andere terechtkomen. We zouden er voor moeten zorgen dat we geen problemen creëren die ons op de lange duur kunnen nekken.”

Om dat te voorkomen zijn lca’s nuttig, stelt Isaac Herraiz van Lomartov. Die zijn ook nuttig om zaken te onderzoeken zodat het milieu-effect kleiner wordt of, idealiter, verdwijnt. Zo zouden we moeten onderzoeken hoe we zo zuinig mogelijk met de grondstoffen kunnen omgaan. “Op die manier kunnen we de de voetafdruk van accu’s verbeteren.”
Lomartov gebruikt die aanpak als onderdeel van Astrabat, een Europees ontwikkelingsproject om vastestofaccu’s te optimaliseren. Herraiz: “We werken samen met onderzoekers in de keuze van materialen en productiemethodes in afhankelijkheid van de milieu-effecten. Zo kunnen we de duurzaamheid van accu’s verhogen.”

Alles staat of valt met hoe lca’s worden gemaakt, stelt politicologe Thea Riofrancos van Providence College op Rhode Island (VS). Bedrijven gebruiken ze en dat noemt ze groen kapitalisme. “We zien dat bedrijven adviesbureaus lca’s laten doen, waarbij belangentegenstellingen ontstaan waardoor de bruikbaarheid ervan daalt.” Volgens haar zijn lca’s het best als ze worden uitgevoerd door onafhankelijke, academische onderzoekscentra of door deskundigen die worden ingehuurd door gemeenschappen die te maken hebben met milieuproblemen.
Riofrancos wijst op het groeiend aantal problemen in Latijns-Amerika tussen gemeenschappen en mijnbouwbedrijven. “Of we het nu over koper, kobalt, lithium of nikkel hebben, nogal wat bedrijven in die subsector worden aangeklaagd.” Ook in Europa is er onrust onder meer rond een nieuwe lithiummijn in Servië.

Sociale lca

Een jongere vorm van de lca is de sociale lca, waarin dergelijke kwesties ook worden meegenomen. Die zouden belangrijk worden als de EU de nieuwe accu-regeling goedkeurt, stelt Alberola. Die regeling neemt de sociale component mee als het gaat om de winning van grondstoffen. Dan gaat het niet alleen over het milieu en klimaat, maar ook om gezondheid, kinderarbeid, mensen- en gemeenschapsrechten. Hij verwacht dat dat een belangrijk instrument wordt om de mogelijke conflicten in de aanvoerketen vast te stellen.

Dat heeft invloed op de manier waarop we de wereld ‘ontkolen’. Dat zal best, maar zou het op de eerste plaats niet nuttig zijn om de plussen en minnen van een product te bekijken alvorens lca’s te maken? De E-auto is een energie-, materiaal- en ruimteverspillend wanproduct… (is mijn bescheiden mening)

Bron: Alpha Galileo