Het Balbinastuwmeer in Brazilië (afb: WikiMedia Commons)
Stuwmeren zouden bij voorkeur geen bossen onder water moeten zetten, stellen onderzoekers die de gevolgen onderzocht van de aanleg 35 jaar geleden van een stuwmeer in Brazilië. Dat gaat ten koste van de biodiversiteit en is schadelijk voor ecosystemen van boseilanden die in een laaglandstuwmeer ontstaan, maar vormt tevens een grote bron methaanuitstoot door het onder water zetten van vegetatie.
Ontbossing, verlies van leefgebied en fragmentatie van natuurgebieden leiden tot grote bedreigingen voor de biodiversiteit op aarde. Daarbij speelt de aanleg van stuwmeren een kwalijke rol. Stuwmeren in laaggelegen bossen hebben tot gevolg dat veel bos onder water terechtkomt waar dan op heuvel- en bergtoppen boseilanden ontstaan.
Door de aanleg van het stuwmeer door het afdammen van de Uatumã zo’n 35 jaar geleden zijn drieduizend eilanden ontstaan. Onderzoekers uit Engeland, Portugal en Brazilië hebben de gevolgen van die praktijken eens nader onderzocht. Ze bekeken 22 gebieden; boseilanden en drie aaneengesloten bosgebieden die zijn ontstaan door het Balbinastuwmeer, een van de grootste in Zuid-Amerika. Ze richtten hun blikken op ruim zeshonderd soorten die acht biologische groepen vertegenwoordigen: middelgrote en grote zoogdieren, kleine niet vliegende zoogdieren, vogels die leven in de ondergroei, hagedissen, kikkers, mestkevers, orchideebijen en bomen.
Ze moesten constateren dat er veel soorten waren verdwenen, vooral de grotere soorten. De grootte van de boseilanden bepaalde hoeveel soorten er ‘zoek waren geraakt’. Slechts een paar eilanden behielden de meeste diversiteit.
Het regenwoud raakt door ontbossing, de aanleg van wegen en stuwmeren steeds meer versnipperd. Daardoor blijft er steeds minder aaneengesloten bos over. Daardoor ontstaat het risico van het verdwijnen van soorten die maar op een plaats voorkomen of voor soorten die een groot leefgebied nodig hebben. “Tropische ontwikkelingslanden zijn nog steeds bezig met het aanleggen van grote waterkrachtmeren met het idee dat dat ‘groene’ energie zou zijn”, zegt Carlos Peres van de universiteit van Oost-Anglia (VK).
Dubbele bedreiging
“Dat is een dubbele bedreiging omdat we daardoor zowel laaglandbiodiversiteit verliezen als de opslag van koolstof doordat de bossen onder water komen te staan. Daardoor ontstaat er ook een gigantische methaanpomp, terwijl er veel geld gestoken wordt in megadammen in plaats van verspreide duurzame opwekking.” Peres vindt dat er een betere afweging gemaakt zou moeten worden duurzame energievoorziening en het behoud van de biodiversiteit, vooral in meest biodiverse opkomende economieën zoals Brazilië.
“Onze benadering heeft tot nu toe onbekende patronen blootgelegd zoals de vereenvoudiging van de netwerkstructuur (wisselwerking tussen de diverse soorten; as) en de veranderingen van belangrijke netwerkparameters als gevolg van het verdwijnen van soorten door de dam”, zegt medeonderzoekster Ana Filipa Palmeirim van de universiteit van Porto (Por).
Bron: Alpha Galileo