IJs in (op?) de Rosszee (afb: WikiMedia Commons)

Het lijkt wel of de aardopwarming steeds weer voor onaangename verrassingen zorgt. Sneller smeltend ijs op Antarctica verstoort de wereldwijde oceaanstromen met mogelijk grote gevolgen voor de weerpatronen, de zeespiegel en aardopwarming.
Het water op de wereld beweegt onder invloed van temperatuurverschillen, verschillen in zoutconcentraties, getijden en wind.  Dat gebeurt ook op grotere, koudere dieptes. Daar moet je geen grote snelheden bij verwachten (een paar centimeter per seconde), maar wel bij de omvang. Zo’n 40% van de oceanen zou betrokken zijn bij de trage beweging van het water. Daarmee worden warmte, zuurstof en voedingsstoffen verspreid. De beweging heeft ook invloed op het klimaat zoals mensen in Noordwest-Europa kunnen weten (de warme golfstroom).
De horizontale bewegingen van het oceaanwater worden vooral veroorzaakt door de wind, de verticale met de veranderingen in waterdichtheid (die weer samenhangt met temperatuur en zoutgehalte). Daardoor ontstaat een golfstroommachine. Biljoenen tonnen kouder en zwaarder water dalen bij de polen af naar de onderste lagen van de oceaan. Richting de evenaar warmt het water op en stijgt.
Die stromen heb je in alle oceanen. De oceanen zijn ook zo goed om het merendeel van de kooldioxide op te nemen die de mens zo ruimhartig rondstrooit. Die komt vooralsnog niet in de atmosfeer terecht (waar dat gas fungeert als broeikasgas).

Antarctica de ‘motor’

Het vaste water op Antarctica vormt de motor van de wereldwijde waterverplaatsing maar die motor lijkt te gaan haperen, constateerden onderzoeksters rond Kathryn Gunn van de universiteit van Southampton. “De stromen in de diepte vertragen, hebben we gezien en daarmee vermindert de hoeveelheid zuurstof in de diepe oceaan.”
Voor hun onderzoek keken de wetenschapsters naar de randen van de Antarctische ijsplaat bij de Rosszee en het Australische Antarctische bassin, een deel van de Zuidelijke IJszee. Het lijkt er op dat dit koude, zoute, zuurstofrijke water dat afdaalt naar de oceaanbodem tussen 1994 en 2017 met 28% is verminderd (althans, het zuurstof transport naar de Australische Antarctische bassin is met 28% verminderd.

Vreemd genoeg zou de klimaatverandering daar de oorzaak van zijn. Je zou denken dat die hoeveelheid toe zou nemen, maar doordat het ijs sneller smelt krijgt het ook minder tijd om zout te worden (sneeuw is vast zoet water) en is de zoutconcentratie daarin ook lager en het water dus minder dicht (zwaar) waardoor het minder diep zinkt. Het gevolg is dat de stroming in de diepere oceaan vermindert.

Zeespiegelstijging

“Het hele systeem waarbij koud, zout water wordt gevormd rond Antarctica is een soort bescherming van het achterblijvende ijs”, zegt medeonderzoeker Matthew England van de universiteit van Nieuw Zuid-Wales (Aus). Zijn zorg is dat dit beschermingssysteem dreigt te verdwijnen met als gevolg een versnelde smelt en een daarop volgende zeespiegelstijging van zo’n 3 m.

Mogelijk dat door die ontwikkeling ook de aardopwarming versnelt, aangezien die stroom ook zorgt voor de opname van warmte door de oceanen maar ook van kooldioxide. Er zouden nog meer gevolgen kunnen zijn. De oplossing van het probleem is voor England eenvoudig: zorg dat de aardopwarming stopt. Volgens hem is het onmogelijk met wat voor een (geo)techniek ook uit de problemen te komen. Maar ja….

Bron: Wired