Nu is ook de grens van oceaanverzuring overschreden (afb: PIK)

Volgens een nieuw rapport van het Potsdammer instituut voor klimaatonderzoek (PIK) zouden inmiddels al zeven van de negen kritische grenzen van het aardsysteem zijn overschreden, één meer dan vorig jaar. “Meer dan driekwart van de vitale functies van het aardsysteem bevindt zich niet langer binnen de veilige grenzen”, zegt PIK-directeur en medeauteur Johan Rockström. “De mensheid verlaat haar veilige werkruimte, waardoor het risico op destabilisatie van de planeet toeneemt.”
De jongste grens die is overschreden is de oceaanverzuring. Daarnaast waren al de grenzen gepasseerd voor klimaatverandering, biosfeerintegriteit, verandering in landgebruik, verandering in de zoetwatercyclus, verandering in de biogeochemische cyclus en toevoer van antropogene stoffen.
De Planetaire Gezondheidscontrole 2025 laat duidelijk een nieuwe ontwikkeling zien. Voor het eerst is de planetaire grens voor oceaanverzuring officieel overschreden. De belangrijkste oorzaak is de verbranding van fossiele brandstoffen, verergerd door ontbossing en verandering in landgebruik. Hierdoor verliezen de oceanen steeds meer hun stabiliserende rol in het aardsysteem.
De gevolgen zijn al merkbaar. Koudwaterkoralen, tropische riffen en arctische ecosystemen komen onder druk te staan. Sinds het begin van de industrialisatie is de pH-waarde (zuurgraad; een logaritmische schaal) van het oceaanoppervlak met ongeveer 0,1 pH-eenheid gedaald. Dat vertegenwoordigt een toename van de verzuring met 30% tot 40% procent. Kleine zeeslakken, de zogenaamde pteropoden, vertonen al tekenen van schade aan hun schelpen. Door het zuurder worden van het water lossen hun schelpen op. Als belangrijke voedselbron voor vissen en walvissen heeft hun achteruitgang gevolgen voor hele voedselketens, met gevolgen voor de visserij en uiteindelijk voor de mens.

“De trend gaat duidelijk de verkeerde kant op. De oceanen verzuren, het zuurstofgehalte daalt en de hittegolven in zee nemen toe. Dit zet een systeem dat essentieel is voor stabiel leven op onze planeet steeds meer onder druk”, stelt Levke Caesar, codirecteur van het planetaire-grenzenlab en hoofdauteur van het rapport. “De toenemende verzuring is voornamelijk te wijten aan de uitstoot van fossiele brandstoffen en heeft, samen met opwarming en zuurstofverlies, gevolgen voor zowel kustecosystemen als de open oceaan. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor de voedselzekerheid, klimaatstabiliteit en het menselijk welzijn.”

“De oceanen zijn het levensondersteunende systeem van onze planeet”, legt Sylvia Earle uit, oceanograaf en lid van het planetaire-grenzeninitiatief. “Zonder gezonde oceanen is er geen gezonde planeet. Miljarden jaren lang stabiliseren de oceanen de aarde. Ze produceren zuurstof, bepalen het klimaat en ondersteunen de diversiteit aan leven. Tegenwoordig is verzuring een onmiskenbaar waarschuwingssignaal dat de stabiliteit van onze planeet in gevaar is. Als we dit negeren, lopen we het risico de fundamenten van onze leefomgeving te ondermijnen. Als we de oceanen beschermen, beschermen we onszelf.”

Negen aardse grenzen

De negen planetaire grenzen brengen de werking van het systeem aarde in kaart. Het is een netwerk van onderling verbonden vitale processen die binnen veilige grenzen moeten blijven, zodat de mensheid veilig kan leven en de natuur veerkrachtig blijft. Wetenschappers meten deze grenzen met behulp van belangrijke indicatoren, vergelijkbaar met de vitale functies bij een gezondheidscontrole, om de gezondheid van de planeet te beoordelen. De resultaten tonen aan dat de toestand van de aarde blijft verslechteren en dat het risico op onomkeerbare veranderingen toeneemt, inclusief een groter risico op het overschrijden van kantelpunten.

Mederapporteur voegt eraan toe: “De verbanden tussen planetaire grenzen laten zien hoe de druk op het aardsysteem mensen overal ter wereld kan beïnvloeden, maar ook hoe we oplossingen kunnen vinden. Het is duidelijk dat menselijk welzijn, economische ontwikkeling en stabiele samenlevingen alleen kunnen worden gewaarborgd met een holistische aanpak waarbij samenwerking in alle sectoren een topprioriteit is.”

Slechts twee grenzen vallen nog binnen de veilige marge: aerosolvervuiling en de ozonlaag. Decennia van internationale actie – zoals het Montrealprotocol of strengere regelgeving voor de scheepvaart – laten zien dat politieke maatregelen verandering teweeg kunnen brengen. Volgens de onderzoekers neemt de wereldwijde luchtvervuiling af. De ozonlaag heeft zich echter grotendeels hersteld, hoewel Zuid- en Oost-Azië, evenals delen van Afrika en Latijns-Amerika, nog steeds zwaar worden getroffen door fijnstofvervuiling. De ozonlaag daarentegen is grotendeels hersteld.
“Het nieuwe rapport laat zien dat de toestand van onze planeet dramatisch verslechtert, maar deze ontwikkeling is niet onvermijdelijk”, stelt PIK-directeur Rockström. “Voorbeelden zoals de afname van aerosolluchtvervuiling en het herstel van de ozonlaag laten zien dat we wereldwijde trends kunnen omkeren. Zelfs als de diagnose ernstig is, is er nog steeds een kans om deze trend te keren. Mislukking is geen onvermijdelijke uitkomst. Het is aan ons om die te voorkomen.”

Bron: idw-online.de