Voedsel uit de fabriek (afb: Steven Davis et al./Nature Sustainability)
De landbouw klimaat-, milieu- en natuurvriendelijker te maken is een manier om de wereld te redden van natuurverwoesting en klimaatontwrichting, maar er zou een synthetisch alternatief zijn. Waarom zouden we onze voedingsstoffen niet in een (chemische) fabriek produceren. Volgens sommigen is dat een prima route naar een groene toekomst. Of dat ook daadwerkelijk zo is zal nog moeten blijken. Onderstaand een resumé van een artikel uit 2023.
Om voedselsystemen duurzamer te maken wordt nu vooral de nadruk gelegd op het verminderen van de negatieve effecten van de bestaande landbouw, schrijven de onderzoekers rond Steven Davis (toen werkzaam bij de universiteit van Californië in Irivine nu werkzaam bij Stanford). Scheikundige en biologische processen die voedsel kunnen produceren zonder landbouw hebben, vinden de onderzoekers, hebben tot nu toe relatief weinig aandacht of middelen gekregen.
Hoewel er een mogelijkheid is dat op een dag een breed scala aan aantrekkelijke voedingsmiddelen geproduceerd kan worden, laten ze in het artikel zien dat nu al dieetvetten gesynthetiseerd kunnen worden met een broeikasgasuitstoot van 0,8 g CO2-eq/kcal, wat veel minder is dan de 1,5 g CO2-eq/kcal die nu wordt uitgestoten om palmolie te produceren in Brazilië of Indonesië.
Het opschalen van dergelijke syntheses zou de landbouweconomieën kunnen verstoren en is ook afhankelijk van de acceptatie door de consument, maar de synthetische weg zou enorme potentiële reducties kunnen verwezenlijken in broeikasgasemissies en in land- en watergebruik en zo een realistische mogelijkheid bieden om de ecologische voetafdruk van de landbouw in het komende decennium te verkleinen, schrijven de onderzoekers.
De wereld telt nu ruim 8 000 000 000 mensen en dit jaar zijn er daar weer 82 miljoen bij gekomen. Die aanzienlijke hoeveelheid van de zoogdier mens heeft grote gevolgen voor de gezondheid van de aarde. De enorme hoeveelheden voedsel die door de wereldwijde landbouw worden geproduceerd, vergen overeenkomstig grote gebieden land die dientengevolge niet beschikbaar zijn voor natuurlijke ecosystemen. Bovendien gebruikt en vervuilt de traditionele landbouw veel water en veroorzaakt enorme hoeveelheden broeikasgassen (vooral door koeien en rijstteelt) die in de atmosfeer terechtkomen.
Pogingen om die effecten te verminderen ondanks de groeiende en de steeds rijkere wereldbevolking, zeggen Davis en de zijnen, hebben zich gericht op het beperken van de vraag naar de meest hulpbron- en vervuilingsintensieve voedingsmiddelen, het verminderen van, onder meer meststoffen en het verminderen van voedselverspilling, maar, stellen de onderzoekers, voor voedsel heb je geen landbouw nodig.
Een toenemend aantal academische studies en winstgevende ondernemingen hebben recentelijk aangetoond dat eetbare moleculen kunnen worden gefabriceerd via scheikundige en biologische processen zonder dat er landbouwgrondstoffen nodig zijn, zeggen de onderzoekers. Terwijl op planten, cellen of schimmels gebaseerde eiwitten en vleesvervangers gemaakt van verwerkte landbouwproducten steeds meer beschikbaar zijn, kan synthetisch geproduceerd voedsel koolstof bevatten van fossiele brandstoffen, afval of de atmosfeer. Dat zijn grondstoffen die niet het product zijn van fotosynthese die de landbouw gebruikt.
Hoe futuristisch dit ook mag klinken, het idee van dergelijk niet-agrarisch voedsel is niet nieuw. Te midden van de voedseltekorten van de Tweede Wereldoorlog synthetiseerden Duitse scheikundigen al met succes een op steenkool gebaseerde margarine die werd geconsumeerd door Duitse burgers en troepen.
Aminozuur
Na de oorlog begon een Duits bedrijf met het synthetiseren van het aminozuur methionine in industriële hoeveelheden, aanvankelijk voor de behandeling van ondervoeding en later als toevoeging aan veevoer.
In de jaren ’60 en ’70 stelde de Amerikaanse scheikundige Archibald McPherson synthetisch voedsel voor als reactie op neo-Malthusiaanse bevolkingsprognoses. Toch roepen de vooruitzichten voor het produceren van voedsel op deze manier veel vragen op zoals: welk voedsel zou haalbaar gesynthetiseerd kunnen worden en met welke voordelen ten opzichte van landbouwproducten?
Davis c.s. stellen een scala aan mogelijkheden voor om, zonder landbouwingrediënten te hoeven gebruiken, dieetvetten te synthetiseren en analyseren het potentieel daarvan. Ze schatten en vergelijken het energieverbruik en de broeikasgasuitstoot gedurende de levenscyclus van vetten geproduceerd door conventionele landbouw met moleculair identieke vetten geproduceerd door chemische synthese en komen (dus) tot een positief verdict.
Bron: inspiratie voor het onderwerp komt uit New Scientist (waar ik=as niet op geabonneerd ben)