De klimaatprestaties van EU- en OESO-landen volgens de Bertelsmannstichting. Nederland en België behoren duidelijk niet tot de top, waarbij België heet opmerkeljik goed doet bij de overgang naar de kringloopeconomie (afb: rapport Bertelsmannstichting)
In 2050 zou de wereld klimaatneutraal moeten zijn, maar hoe staat het er nu voor? De Duitse Bertelsmannstichting heeft eens gekeken hoe de dertig lidstaten van de Europese Unie en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) vorderen. Het blijkt dat Zweden, Denemarken, Finland en Spanje het tempo bepalen met hun effectieve beleidsstrategieën. Canada, Australië, Israël, Polen en Hongarije zouden er harder aan moeten trekken. De stichting vergelijkt de effectiviteit van nationale beleidsmaatregelen op het gebied van klimaatbescherming, energietransitie en kringloopeconomie.
“Landen met stevige klimaatstrategieën zijn doorgaans verder gevorderd in het plannen van energietransities en het toepassen van kringloopeconomiepraktijken”, zegt Christof Schiller de stichting en hoofd van het duurzame-overheidsproject. Toch hebben ook deze (relatieve) koplopers te maken met problemen zoals milieuschadelijke subsidies.
De beoordeling is gebaseerd op de nieuwste duurzame-overheid-enquête, die de voortgang op drie belangrijke gebieden evalueert: het doorvoeren van samenhangende klimaatbeleidskaders, het bereiken van een koolstofvrij energiesysteem tegen 2050 en het voorbereiden van de transitie naar een kringloopeconomie. “Het succes van de Scandinavische landen is geen toeval. Langetermijnstrategieën voor economische transformatie in combinatie met effectief uitvoerend toezicht gaan hand in hand”, stelt Schiller.
Om de effectiviteit van beleidsstrategieën te beoordelen, putten enquêtegegevens uit een breed scala aan openbaar beschikbare indicatoren, die inzicht bieden in de gevolgen van eerdere beleidsbeslissingen. Bovendien kunnen aan de hand van de gegevens conclusies worden getrokken over de huidige ambities en politieke richting van de onderzochte landen. Die gegevens geëvalueerd landenexperts.
Daarnaast is onder meer gekeken naar de vooruitgang in het versterken van democratisch toezicht, het bevorderen van anticiperend bestuur en het bevorderen van duurzame oplossingen op andere beleidsgebieden. Schiller: “Er is een sterk verband tussen duurzaam economisch en sociaal beleid en vooruitgang in het doorvoeren van effectieve transformatiestrategieën. In de Scandinavische landen vormen innovatiegedreven economieën en toekomstgericht sociaal beleid de basis voor effectief klimaat- en energiebeleid.”
Zweden
Zweden heeft momenteel de beste positie om zijn klimaatdoelen te bereiken, dankzij een lange geschiedenis van ambitieus klimaatbeleid en een voortdurende voortgangsbewaking. De huidige regering heeft echter milieuregelgeving versoepeld, want het behalen van de Klimaatakkoorddoelen niet dichterbij brengt.
Aan de andere kant van het spectrum staan Polen, Australië en Canada voor aanzienlijke problemen bij de overgang om hun economieën klimaatneutraal te maken. De rol van de Verenigde Staten bij het bevorderen van hernieuwbare energie blijft onzeker, met name na recente aankondigingen van toekomstig president Trump.
De energiesector produceert bijna driekwart van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waardoor de ‘ontkoling’ daarvan wezenlijk is voor het bereiken van klimaatneutraliteit halverwege de eeuw. Finland en Denemarken zijn wat dat betreft op de goede weg. “Denemarken is op weg om halverwege de eeuw emissievrije energieproductie te bereiken, aangezien de beleidsdoelstellingen, instellingen, hulpmiddelen en infrastructuur effectief op elkaar zijn afgestemd”, zegt Thorsten Hellmann, economisch expert bij de Bertelsmann Stiftung. Daarentegen moeten landen als Canada, Japan en Israël hun inspanningen om hun energiesystemen binnen de toegestane tijd te ‘ontkolen’ aanzienlijk versnellen.
Kringloopeconomie
Twintig van de dertig EU- en OESO-landen zijn begonnen met het doorvoeren van maatregelen op weg naar een kringloopeconomie, maar staan meestal nog geheel aan het begin. Finland en Zweden lijken goed voorbereid op deze overgang. In Zweden worden de strategie voor de circulaire economie en de bijbehorende actieplannen, die niet juridisch bindend zijn, beoordeeld als onderdeel van de nationale begroting, samen met andere milieudoelstellingen.