Als de wereld er niet veel harder aan trekt stevenen we met, nu, achtmiljard mensen af op een opwarming van onze leefplaneet met ruim 3°C, zo stelt het milieuprogramma van de VN (UNEP). Dit is al weer het vijftiende ‘kloof’-rapport van die organisatie. Als de mensheid nog op de wensdoelstelling van ‘Parijs’ (maximaal 1,5°C) wil uitkomen aan het eind van deze eeuw, dan zullen de broeikasgasemissies drastisch omlaag moeten om in 2050 op netto-nul uit te komen. Technisch en theoretisch zou dat nog mogelijk zijn (‘we’ zitten nu op 1,3°C), maar dan zullen alle landen een doelstellingen aanzienlijk moeten aanscherpen, stelt de UNEP.
Dat lijkt een vergeefse oproep. Al vele malen eerder hebben de VN en ook secretaris-generaal António Guterres gewaarschuwd voor de al te trage voortgang van de uitbanning van fossiele brandstoffen. Over een paar weken wordt het klimaatcongres COP29 ook nog eens in olieland Azerbeidjan gehouden. Of daar harde uitspraken en beloften worden gedaan over het versnellen van het afscheid van fossiele brandstoffen valt te betwijfelen.
Het bestrijden van de klimaatverandering is niet alleen een afscheid van fossiel, maar ook een drastische verandering van het (kapitalistische) economische model dat vrijwel de hele wereld nu hanteert. Volgens de Unep zullen vooral de rijke landen veel meer moeten investeren in het terugdringen van de broeikasgasuitstoot. De VN-organisatie heeft het over een factor zes, maar verminderen is niet alleen een kwestie van geld maar ook een kwestie van een drastische verandering van leefgewoonten in, vooral, het rijke deel van de wereld: veel minder vliegen, veranderen van eetpatroon, uitbannen van auto’s e.d.
Volgens hoofdauteur van het rapport Anne Olhoff is het treurig dat er zo weinig vooruitgang is geboekt. “We horen elke dag hoe belangrijk het thema is en hoe nodig het is om te handelen. In werkelijkheid zien maar muizenstapjes waar we een kwantumsprong zouden moeten zetten.”
Geen abstract probleem
Guterres stelt dat de emissiekloof, die er nu is tussen de huidige klimaatactiviteit en die nodig zou zijn, geen abstract probleem is. “Er is een direct verband tussen toenemende emissies en de steeds frequentere en intensere klimaatrampen”, stelt hij in een videoboodschap. “Overal ter wereld betalen mensen een hoge prijs. Recordemissies betekenen recordtemperaturen van de zee die gigantische orkanen aanjagen. Recordhitte verandert bossen in tondeldozen en steden in sauna’s. Recordregens resulteren in bijbelse overstromingen.”
Volgens de VN-baas speelt de wereld met vuur. De tijd raakt op om de opwarming binnen de grenzen van het akkoord in Parijs te houden. “Het dichten van de emissiekloof betekent het dichten van de ambitiekloof, de activiteitenkloof en de financieringskloof. Te beginnen bij COP29”, stelt hij.
Het rapport bekijkt ook wat er nodig is om op weg te gaan naar het beperken van de opwarming van de aarde tot onder de 2°C. Voor dit pad moeten de emissies met 28% dalen in 2030 en met 37% ten opzichte van het niveau van 2019 in 2035 (een nieuw peiljaar). In Europa wordt 1990 ijkpuntjaar genomen, maar welk jaar je ook neemt, de uitstoot moet naar nul (en waarschijnlijk naar een negatieve uitstoot).
Klimaatcrisis
Terwijl Nederland zich druk maakt over de, niet bestaande, asielcrisis, lijkt dat land, of althans zijn overheid, weinig oog te hebben voor wat werkelijk een crisis dreigt te worden of misschien al is. UNEP-directeur Inger Andersen is de klimaatcrisis er al. “We hebben een wereldwijde mobilisatie nodig op een schaal en in een tempo die/dat we nog nooit eerder hebben gezien of het doel van 1,5°C is binnenkort dood en ruim onder de 2°C zal zijn plaats innemen op de intensieve-zorgafdeling”, zegt ze. “Ik roep alle landen op: geen lucht meer, alsjeblieft. Gebruik de komende COP29-gesprekken in Bakoe, Azerbeidzjan, om nu actie te ondernemen, het toneel te bereiden voor sterkere NDC’s (toezeggingen van landen; as) en dan alles op alles te zetten om een pad van 1,5°C te bewandelen.”
“Zelfs als de wereld de 1,5°C overschrijdt – en de kans dat dit gebeurt neemt elke dag toe – moeten we blijven streven naar een netto-nul, duurzame en welvarende wereld. Elke fractie van een vermeden graad telt in termen van geredde levens, beschermde economieën, vermeden schade, behouden biodiversiteit en het vermogen om snel elke temperatuuroverschrijding terug te dringen.”
“Het positieve is”, zegt Olhoff, “is alle mogelijkheden hebben (om de broeikasgasuitstoot te verminderen; as) en er zijn geen goede argumenten waarom we die niet veel sneller en op grotere schaal zouden toepassen.”