In rijke landen is de infrastructuur en regelgeving helemaal afgestemd op de auto

In een artikelreeks over de overconsumptie in de rijke landen besteedt Le Monde vandaag aandacht aan onze verslaving aan mobiliteit. We zullen, stelt de krant, veel minder auto moeten rijden en het vliegen vrijwel moeten uitbannen. Dat kan door onder meer rit- en autodelen, maar ook door in de ruimtelijke ordening een grote plaats in te ruimen voor minder schadelijk vervoersmogelijkheden als fiets en openbaar (land)vervoer.
De mateloze mobiliteit aanpakken is een belangrijke hefboom om een dreigende klimaatontwrichting te voorkomen, stelt de krant. In Frankrijk was het verkeer in 2019 verantwoordelijk voor 31% van de broeikasgasuitstoot van 135 miljoen ton, waarvan zo’n tweederde afkomstig was van personenwagens. Treinen hadden een aandeel van 0,3%, maar binnenlandse vluchten alleen al 3%.
Die uitstoot van verkeer is sedert 1990, voor Europese landen een peiljaar, alleen maar toegenomen, vooral tot 2000. Volgens onderzoeker Aurélien Bigo is het verkeer en vervoer een belangrijk aangrijpingspunt voor de overgang naar een duurzamere toekomst. “Er zijn vijf manieren om mobiliteit te ontkolen: via de vervoersvraag , de modale verschuiving, de beladingsgraad, het energierendement van voertuigen en de koolstofintensiteit van energie. De eerste drie betreffen zuiniger gebruik, de laatste twee de techniek.” Bij beladingsgraad hebben we het over het, voornamelijk, leeg rondrijden van auto’s en vrachtwagens, bij modale verschuiving hebben we het over de keuze van het vervoermiddel.
Het aanpakken van het autogebruik, en uiteindelijk de auto als energie- en grondstofverspillende machine, heeft zo zijn problemen. De gele hesjes in Frankrijk maakten zich kwaad over de verhoging van de benzineprijzen als onderdeel van de bestrijding van het klimaatprobleem. In Nederland en België lijkt de heilige koe zijn naam recht te doen. In de lage landen wordt, anders dan in Frankrijk, zelfs niet of nauwelijks gepraat over het terugdringen van het autoverkeer of de vlieggekte.

Autosysteem

Een probleem is dat in veel landen in de rijke wereld het systeem geheel is ingesteld op de auto. “Zeventig jaar ruimtelijke ordening heeft het autosysteem gecreëerd, dat wordt gekenmerkt door de excentriciteit van winkels, werkplekken en huizen, waardoor de auto onmisbaar is en het verlangen naar zware en krachtige voertuigen wordt aangewakkerd”, stelt Laura Foglia, mobiliteitsdeskundige bij het Shift Project. “We moeten dat veranderen, vooral in middelgrote steden en de buitenwijken. Dit vraagt ​​om r.o.-beleid rond ov-lijnen en het beloopbaar en fietsbaar maken van dunbevolkte streken.”
Bigo: “Er zijn nog steeds in Frankrijk zo’n zestig betwiste snelwegprojecten en ongeveer tien luchthavenontwikkelingen aan de gang. Het beleid bestaat te vaak uit het ondernemen van actie en investeringen om koolstofarme mobiliteit – de trein, de fiets – te bevorderen, maar zonder dat de traditionele vervoerwijzen minder aantrekkelijk worden gemaakt. Dat komt per saldo neer wat op ondersteuning van alle vervoerwijzen, inclusief de meest vervuilende.”

Groot probleem is natuurlijk ook de werkgelegenheid die het verkeer en de luchtvaart vertegenwoordigen. In Frankrijk gaat het dan om, achtereenvolgens, 900 000 en 300 000 banen (direct en indirect). Dan hebben we het nog even niet over het geld dat met de auto en het vliegtuig is gemoeid. Opmerkelijk is dat ook Le Monde doet alsof de elektrische auto een oplossing is. Een auto, ook een elektrische, gebruikt bij de huidige bezetting van net iets meer dan een persoon, ruimt 90% van de energie om zichzelf te verplaatsen. Pure energieverspilling. Dan hebben we het nog niet eens over de ruim duizend kilo grondstoffen waaruit een auto bestaat. Die moeten ook ergens vandaan komen.

De andere hete klimaataardappel is het vliegtuig. Als ik kijk naar de stormloop op Schiphol de afgelopen weken heeft het begrip vliegschaamte alweer zijn grootste kracht verloren (of bestaat gewoon niet meer). Een vergroening van de luchtvaart lijkt een gotspe, want die neemt de energieverspilling niet weg. Het luchtverkeer zal sterk moeten worden ingeperkt, met als prettige bijkomstigheid dat er dan ruimte vrij komt voor, bijvoorbeeld, bosaanplant of woningbouw.
De trein kan een groot deel van het vliegtuig overnemen, zeker binnen Europa of de VS.
Diane Strauss, woordvoerster van T&E stelt dat we eens goed naar het gebruik moeten kijken. Zo is 1% van de reizigers verantwoordelijk voor 50% van alle uitstoot van de luchtvaart. “Daar heeft de politiek zich nog niet over gebogen.” Een grote nalatigheid, volgens haar. En dat na een coronapandemie die heeft laten zien dat videobijeenkomsten een volwaardig en goedkoop alternatief kunnen zijn voor persoonlijke ontmoetingen.

Bron: Le Monde