econDe aarde warmt op. Soorten verdwijnen. Vervuiling vergergert. Soorten verdwijnen. Dat weten wij maar wat doen we er aan? Onderzoekersters van de het milieu-instituut van de VN-universiteit stellen nu in een nieuw rapport over de risico’s op verweven katastrofes een aanpak voor die niet alleen het ergste voorkomt, maar ons juist het beste kan brengen! Mij(=as) lijkt me dat wat aan de late kant, maar met dat gemodder op het gebied van klimaatverandering en verbonden problemen komen we(= de. mensheid) nergens. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden…
In 2023 publiceerden de VN-onderzoekersters al het rapport “Interconnected Disaster Risks” met aandacht voor zes omslagpunten in risico’s. Voorbeelden hiervan zijn onder andere de uitputting van grondwater en de versnelling van het uitsterven van diersoorten, evenals de verspreiding van ruimteschroot. “We naderen de rand van de afgrond en als we daar invallen, zal het moeilijk zijn om er weer uit te kkomen”, zegt Zita Sebesvari, onderdirecteur van UNU-EHS. De gevolgen kunnen catastrofaal zijn.

Wetenschappers waarschuwen ons al jaren voor de schade die we aan onze planeet toebrengen en hoe we die kunnen verhelpen, maar de urgentie om maatregelen daartegen te nemen lijkt grotendeels te ontbreken. We vinden andere zaken belangrijker, een vorm van lemminggedrag. We weten dat de klimaatverandering verergert, maar het verbruik van fossiele brandstoffen neemt nog steeds toe.
We verzuipen bijna in het afval, maar erg veel benul hoe we dat probleem hebben we niet. De verwachting is dat het huishoudelijk afval tegen 2050 zal verdubbelen ten opzichte van nu.

We zien de kloof, we weten hoe we die zouden kunnen overbruggen, maar toch blijven we ernaartoe bewegen. Hoe komt dat vroegen de VN-onderzoekersters zich af rond Shen Xiaomeng, de nieuwe directeur van UNU-EHS. Het nieuwe rapport heeft de ondertitel De bladzij omslaan en biedt duurzame oplossingen voor een mensheid die kennelijk niet beseft razendsnel op katastrofes af te stevenen (vele malen erger dan katastrofe Trump&Musk).

Oppervlakkig

Helaas ontdekken de onderzoekersters dat de meeste oplossingen die momenteel worden overwogen voor onze milieuproblemen nogal oppervlakkig en weinig doordacht zijn. Ze ontwikkelde de Theorie van Diepe Verandering (ToDC). Om tot oplossingen te komen moeten we de werkelijke oorzaken van de problemen waarmee we kampen kennen.
Ze geven als voorbeeld een rivier die zo verstopt is met kunststofafval dat daardoor overstromingen ontstaan. Het is niet voldoende is om alleen maar kritiek te leveren op het afvalbeheersysteem en meer opwerking te eisen.
Volgens hun theorie van de diepe verandering moeten we op zoek gaan naar de verantwoordelijke structuren die dat probleem hebben veroorzaakt: wegwerpartikelen maken van duurzame (=langlevende) materialen of massaproductiesystemen. Waarom zou je deze structuren in stand moeten houden? Zo ontstaat de diepgewortelde overtuiging dat nieuw beter is of dat de productie en consumptie van materialen een teken van vooruitgang zouden zijn, redeneren de onderzoekersters.

Ze waren ontsteld wat ze in rivieren ontdekten. Dat is in hun ogen een ecologische ramp.
Voor echte veranderingen moet je de problemen bij de wortel aanpakken. Als we de waarden en mentaliteiten die aan deze systemen ten grondslag liggen niet heroverwegen, zullen ze nooit veranderen, stellen ze.
Volgens hen komt onze samenleving de kunststofafvalcrisis niet te boven door meer te kringlopen als we ons tegelijk niet afvragen waarom er zoveel van dat afval wordt geproduceerd. Het rapport laat zien dat veel van onze acties, hoe goed bedoeld ook, ineffectief zullen zijn zolang een heel systeem zich tegen ons keert, stellen de VN-medewerkersters.
“We moeten verder gaan, ons de wereld voorstellen waarin we willen leven en structuren aanpassen aan deze visie”, zegt Caitlyn Eberle, hoofdauteur van het rapport. Ze geeft prioriteit aan vijf gebieden waar diepgaande systemische veranderingen dringend nodig zijn: een nieuwe kijk op afval: van afval naar schat, heroriëntatie op de natuur: van afzondering naar harmonie, verantwoordelijkheid heroverwegen: van ik naar wij, een nieuwe kijk op de toekomst: van seconden naar eeuwen en nieuwe definitie van waarde: van economische welvaart naar planetaire gezondheid.

Tot mislukken gedoemd

Volgens het jongste risicorapport is geothechiek om de zon te ’temmen’ een goed voorbeeld van een slecht doordachte oplossing die niet kan werken. Het spuiten van deeltjes in de stratosfeer om zonlicht terug de ruimte in te reflecteren en zo de gemiddelde temperatuur op aarde te verlagen, pakt alleen – als het al zonder nadelige effecten werkt en dat is nog verre van zeker – de gevolgen aan van onze fossiele verslaving aan. Die bestendigt het huidige systeem in plaats van toe te werken naar een echte oplossing.
Hoe moet het dan wel. De VN-wetenschappersters onderscheiden twee soorten hefbomen. De interne hefbomen die ons aanzetten tot een mentaliteitsverandering en het opnieuw definiëren van de grenzen van het mogelijke en externe hefbomen die nieuwe doelen stellen voor onze samenlevingen en die veranderingen met zich meebrengen in bijvoorbeeld beleid, instellingen of onderwijs.

Bhoetan

Bhoetan is momenteel het enige land ter wereld dat welzijn en ecologisch evenwicht belangrijker vindt dan economische groei. De waarde ervan wordt niet gemeten aan de hand van het het brutobinnenlandsproduct, maar aan de hand van de index voor brutonationaalgeluk. Dat verdient volgens de onderzoekersters navolging.
“Verandering kan ongemakkelijk zijn”, geeft Sebesvari toe, “maar achteruitgang lost de problemen van een snel veranderende wereld niet op. Dit rapport beoogt niet alleen rampen te voorkomen, maar ook te breken met de mentaliteit van het louter beperken van schade. We beperken onszelf door ons alleen te richten op het voorkomen van het ergste, in plaats van het nastreven van het beste.”

“Door de grondoorzaken van problemen aan te pakken, wereldwijde samenwerking te stimuleren en te geloven in onze collectieve kracht, kunnen we een wereld creëren waarin toekomstige generaties niet alleen overleven, maar ook floreren.” Een mooie gedachte, maar ik vrees dat de wereld daar geen oog/oor voor heeft.

Bron: Futura-Sciences