2023 wordt het jaar van vele droeve klimaatrecords (afb: William Ripple et.al/BioScience)
“Het leven op aarde wordt bedreigd”, schrijven onderzoekers in het blad BioScience. Ze baseren die dramatische conclusie op de bestudering van 35 vitale functies van de aarde, waarvan er twintig zich bijzonder ongezond ontwikkelen voor het aardse leven. Tegelijkertijd komen de VN een maand voor de COP28 met een rapport dat het met de klimaatverandering de verkeerde kant op gaat (maar dat zou iedereen kunnen/moeten weten). Diverse zogeheten kantelpunten zouden al zijn overschreden.
Onder vitale functies scharen de onderzoekers rond William Ripple van de universiteit van Oregon zaken als de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer, ontbossing, verdwijnen van ijslagen of het verbruik van fossiele brandstoffen. De onderzoekers hebben zich voor hun analyse vooral op satellietgegevens gebaseerd.
Ripple is medeinitiatiefnemer van een brief aan de mensheid in 2017, die is ondertekend door meer dan15 000 wetenschapper. Die lijkt weinig indruk op de wereld te hebben gemaakt, want de onderzoekers moesten constateren dat dit jaar vrijwel alle klimaatrecords worden gebroken: de oceanen worden steeds warmer (waardoor ze, onder meer, minder kooldioxide kunnen opnemen) en het ijs overal op de wereld verdwijnt in rap tempo (hetgeen, onder meer leidt, tot zeespiegelstijging), de broeikasgasuitstoot stijgt nog steeds en natuurbranden hebben dit jaar flinker dan ooit eerder huisgehouden, terwijl het Amazonegebied te maken heeft met uitzonderlijke droogtes.
De frequentie en de zwaarte van die katastrofes vindt Ripple opzienbarend. Hoewel ze hun voorspellingen onder enig voorbehoud doen, hebben de onderzoekers er een redelijk vertrouwen in dat belangrijke trends wel kloppen, zoals het steeds vaker voorkomen van dodelijke hittegolven in veel regio’s en het steeds heviger worden van tropische cyclonen.
Al die steeds heftiger gebeurtenissen hebben er niet toe geleid dat er een stevig klimaatbeleid wordt gevoerd, vinden ze. Wereldwijd zouden fossiele brandstoffen nog steeds stevig gesubsidieerd worden tot ruim eenbiljoen euro in 2022.
Kantelpunten
Ook het VN-rapport kan alleen maar stellen dat het met het klimaat niet de goede kant op gaat. Zes zogeheten (vitale) kantelpunten zouden inmiddels al overschreden zijn. Zo’n kantelpunt zou betekenen dat als dat gepasseerd wordt dat fenomeen (ijsbedekking, bijvoorbeeld) zich moeilijk zou kunnen herstellen ook al zouden de broeikasgasconcentraties in de atmosfeer zich herstellen naar het niveau midden negentiende eeuw.
Dit nieuwe rapport stelt voor om een nieuwe categorie ‘risicokantelpunten’ te creëren die zich richt op de wisselwerking tussen de natuur en door mens ontwikkelde systemen zoals water- en voedselvoorziening. “Door de natuur en de biodiversiteit te vernielen en zowel de aarde als de ruimte te vervuilen, stevenen we af op verschillende risicokantelpunten die de systemen waarvan we afhankelijk zijn zouden kunnen vernietigen”, zegt Zita Sebesvari, hoofdauteur van het rapport.
Het VN-rapport wijst ook op een andere vorm van vervuiling die het leven op aarde voor mensen minder ‘comfortabel’ maakt: het ruimtepuin. Onderzoekers gebruiken vaak satellietgegevens om de toestand van de wereld e.o in de gaten te kunnen houden.
De opstellers stellen ook een andere benadering voor voor de bestrijding van de klimaatverandering: het wegnemen van de oorzaken van een probleem en aanpassing aan onvermijdelijke ontwikkelingen. Daarbij moet het natuurlijk duidelijk zijn dat je daarmee geen (ander) probleem veroorzaakt. Hogere temperaturen ‘bestrijden’ met energievretende koelsystemen is een aanpassing die het klimaatprobleem alleen maar vergroot. Ook het inzetten van kerncentrales om de broeikasgasuitstoot te verkleinen kan moeilijk een oplossing worden genoemd.