Zelfs met zijn tienmiljarden zou de mens de aarde duurzaam kunnen bewonen, vooropgesteld dat… (afb: Hauke Schlesier et. al)

Volgens onderzoekers van het Zwitserse Empa en de TU Braunschweig kan de mensheid een duurzaam en goed leven op aarde hebben, zelfs als de wereldbevolking groeit naar 10 miljard (nu 8 miljard), zolang we maar binnen de binnenste ring van de ‘appelflap’ (de aardse grenzen als buitenste ring) blijven. Dat vergt wel drastische en snelle veranderingen onder meer op het gebied van energie en landbouw….

Dat appelflap- of eigenlijk donutmodel dat de drie onderzoekers gebruikten bestaat uit twee cirkels. De buitenste weergeeft de grenzen die de aarde de mensheid stelt, de binnenste rond het gat de menselijke noden om een goed leven te kunnen leiden. De appelflap (of donut) is de ruimte tussen die twee cirkels. De grondstoffenvoorraden die gebruikt kunnen worden om dat menswaardige leven te leven.

Dat model was een idee, maar nooit was aangetoond dat het mogelijk was voor de mensheid om binnen die aardse grenzen te blijven. Uit de wetenschappelijke literatuur zijn de aardse grenzen wel te halen, maar de onderzoekers hadden zich nu ten doel gesteld dat dan toch eens uit te gaan rekenen, stelt Hauke Schlesier.
Na gedegen voorstudie stelden de onderzoekers een ‘huishoudmand’ samen met de goederen en diensten die voor de mens onontbeerlijk (zouden) zijn. Dan heb je het over voedsel en water als eerste levensbehoeften, over onderdak, energie en bewegingsvrijheid, maar ook zorg, opleiding en nog zo wat lager geklasseerde behoeften. “Natuurlijk hebben de mensen ook andere behoeften, zoals veiligheid, maar die vereisen niet noodzakelijkerwijs grondstoffen”, zegt Schlesier.
Vervolgens berekenden de onderzoekers welke milieuschade dat ‘mandje’ veroorzaakt en zie: het kan uit (zoals al verklapt). “Maar”, zegt de Zwitser, “dat vereist wel een fundamentele verandering van de verwezenlijking van die goederen en diensten.”

Duurzame eisen

Wat moeten we doen om als mensheid binnen de grenzen van de aarde te blijven? Volgens het drietal is het vooral wezenlijk dat we heel anders omgaan met energie en landbouw. “De grenzen die het meest zijn overschreden zijn die van het klimaatsysteem, de biodiversiteit en het gebruik van stikstof en fosfor”, zegt medeonderzoeker Harald Desing van Empa.
De mens zal, en dat verhaal is natuurlijk al veel vaker verteld, moeten afzien van het verbranden van fossiele brandstoffen en de voedselvoorziening zal totaal anders moeten worden ingericht vooral ten gunste van plantaardige voeding. Dat zou volgens Schlesier niet betekenen dat we geen stukje vlees meer mogen eten, maar zeker niet in de hoeveelheden die de mensheid nu verorbert.
We zullen de bodemkwaliteit niet langer mogen aantasten, zoals we nu doen door onze landbouwmethoden en door steeds meer natuurlijke gebieden om te zetten in bouwland. Desing: “Door het verdwijnen van weilanden (door minder dierlijke producten te gebruiken; as) en akkerland voor veevoer komt er genoeg bouwland vrij om de mensheid te voeden.”

We zullen, vinden de onderzoekers, moeten mikken op het voldoen aan de basisbehoeften. Dat zal volgens Schlesier in het mondiale zuiden voor veel mensen een sterke verbetering van de kwaliteit van het leven te zien geven. De mensen in het rijke noorden zullen een stap terug moeten doen wat het gebruik van energie en grondstoffen betreft, maar dat betekent volgens de onderzoeker niet dat we op welbevinden zullen inleveren. “Uit onderzoek blijkt dat op een bepaald welvaartsniveau het welbevinden niet meer toeneemt.” Minder mobiliteit en minder vierkante meters woonruimte zouden kunnen bewerkstelligen dat ook de rijke aardlingen binnen de aardse grenzen blijven. Het openbaar vervoer en de (toegang tot de) zorg zullen wel verder worden ontwikkeld zonder dat de schade aan het milieu erg toeneemt, stelt Desing.

Smal

De ‘appelflap’ zou kunnen bestaan, maar de flap rond het gat is erg smal, waarschuwen de onderzoekers. “Het kan, maar er is weinig ruimte om te manoeuvreren”, zegt Desing. “Ons model houdt geen rekening met toekomstige veranderingen.”
Zo zouden technische ontwikkelingen extra ruimte kunnen creëren, maar het is natuurlijk goed om te bedenken dat de techniek ons de klimaatcrisis en milieuverontreiniging heeft bezorgd, om maar een paar problemen te noemen. Er wordt veel gesproken over kringloopeconomie ook door de drie onderzoekers, maar voorlopig gaat de economie nog steeds zijn kapitalistische gang, ook in de zogenaamd communistische en andere autoritair bestuurde landen.

Bron: Alpha Galileo