De concentratie van het broeikasgas methaan is het vorig jaar onverwacht gestegen tot 262% boven het voorindustriële tijdperk, stelt de wereldweer-organisatie WMO. Ik vroeg me meteen af of ze in 1850 en daarvoor al methaanconcentraties konden meten, maar dat is natuurlijk niet zo. Methaanconcentraties worden, anders dan temperaturen, pas sinds veertig jaar gemeten. Lees verder
Rode algen, ook roodwieren genoemd, schijnen bij herkauwers het aanmaken van methaan, een aanzienlijk broeikasgas, sterk te verminderen en daarmee wordt de ecologische voetafdruk van producten van deze dieren een stuk lager. Een handvol roodwier per dag zou al het gewenste effect hebben. Toch zou het om andere redenen beter zijn het ge-/verbruik van dierproducten zo veel mogelijk te verminderen zo niet stop te zetten.
Lees verder
Meer soja zonder het Amazonegebied aan te tasten (afb: univ. van Nebraska-Lincoln)
Algenkwekerij (afb: Cornelluniversiteit)
Voedselverspilling is ook verspilling van veel geld en een extra belasting van het klimaat (afb: Feedback EU-rapport)
Terwijl in verschillende EU-landen de boeren met de overheid overhoop liggen om de stikstofuitstoot nu eindelijk eens te beperken, blijkt er in het Europa van de 27 jaarlijks 153 miljoen ton voedsel te worden weggegooid/verspild (pdf-bestand), 15 miljoen ton meer dan de unie invoert aan voedsel. Dat verspilde voedsel zou verantwoordelijk zijn voor 6% van de broeikasgasuitstoot van de EU. Lees verder
Het PourDemain-assortiment (afb: PourDemain. org)
Al jaren achtereen overschrijden we het natuurlijk herstelvermogen van de aarde steeds eerder in het jaar. Dat betekent dat we steeds meer grond nodig hebben voor onze voedselvoorziening. Dat leidt weer tot de verdwijning van natuur. Volgens recent onderzoek is de landbouw voor 90%, misschien wel 99%, verantwoordelijk voor de ontbossing van de tropen. Lees verder
Gewoon gras
Wat je ver haalt is lekker, maar dat is natuurlijk klinkklare onzin. Oplossingen voor problemen liggen nogal eens vlak voor onze snufferd. We importeren hier in Europa grote hoeveelheden soja, vooral als veevoer, maar de sojateelt is voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor het verdwijnen van het regenwoud. Wat dacht je van gras, vroeg Uffe Heiden-Jørgensen van de universiteit van Aarhus zich af? Koeien maken daar eiwitrijke melk van, maar om eiwitrijk voedingsmiddelen te maken hebben we geen koeien nodig. Van gras kun je ook textiel maken of koolstofvezels. Daar komt bij dat gras heel wat minder schade veroorzaakt aan milieu en klimaat dan soja en andere concurrenten als katoen.
Lees verder
Het lijkt er op dat de Club van Rome de mensheid nog niet heeft afgeschreven. In een nieuwe publicatie (Earth for all) ziet de club nog mogelijkheden de mensheid van klimaatontwrichting te redden, maar dan moet we wel aan de slag, niet alleen met het terugdringen van de broeikasgassen, maar ook met een veel gelijkere verdeling van de vruchten van de aarde dan nu, met de opzet van een duurzame(re) landbouw, de versterking van de positie van de vrouwen en de overgang naar duurzame energie. Voorlopig is het rapport (nog?) niet in het Nederlands verschenen. Lees verder
De auto is bepalend voor de infrastructuur (afb: arno s)
Hoewel we met de mond belijden dat de klimaat-ontwrichting een belangrijk en groot probleem is lijken we, dat wil zeggen de consumenten in de rijke landen die voor de klimaatverandering verantwoordelijk zijn, niet de harde conclusies te willen trekken die het temperen van die ontwrichting onvermijdelijk maken. Waar blijven de maatregelen die direct hout snijden? Die zijn er wel degelijk maar er wordt nauwelijks over gesproken.Ik rijd nog wel eens op de fiets door Nederlands. Dan moet ik constateren dat dit ideale fietsland (korte afstanden en vlak) vrijwel geheel beheerst wordt door de auto. Begin dit jaar waren er in in Nederland 8,9 miljoen auto’s. Daarvan rijdt het overgrote deel (>95%) nog steeds op fossiele brandstof. De energie die die auto’s gebruiken gaat voor meer dan 90% naar het verplaatsen van die voertuigen zelf. Dat geldt ook voor elektrische auto’s, die, waarom dan ook, als (deel)oplossing worden gezien voor het klimaatprobleem. Totale energieverspilling. Net zoals het doelloos rondrijden in onnutte voertuigen dat voor sport doorgaat.
1. Een belangrijke klimaatmaatregel zou het terugbrengen van het gewicht van de auto zijn, dé bron van die energieverspilling van auto’s. Om te beginnen zouden personenwagens niet zwaarder mogen zijn dan 1000 kg en dat plafond zou steeds verder moeten worden verlaagd. Dat levert een enorme winst op voor klimaat, milieu en grondstofbeschikbaarheid.
2. In Nederland is de infrastructuur geheel ingericht op de auto’s. Die neemt een belangrijk deel van de schaarse ruimte in dit dichtbevolkte land in. Nederland heeft een uiterst hoge wegdichtheid. Toch blijft de Nederlandse overheid mikken op nog meer asfalt. Dat zou zijn om filevorming te voorkomen, maar dat is natuurlijk grote onzin. Die files worden gevormd door voertuigen die voor het overgrote deel maar een persoon bevatten.
Op dat punt valt nog veel te winnen. Je zou rekeningrijden moeten invoeren, waarbij het aantal onbezette plaatsen worden belast of reiskostenvergoeding koppelen aan het aantal meereizigers die iemand meeneemt. Ik geef toe dat de uitvoering daarvan lastig is, maar meer asfalt heeft altijd maar voor zeer korte tijd de files verminderd. Bovendien nemen wegen schaarse ruimte in beslag. Geen mm2 asfalt meer in Nederland, sterker nog: er kan best wel wat weg weg. Schept meteen wat ruimte voor de miljoen huizen (met zonnepanelen en -collectoren) die in Nederland moeten worden gebouwd.
3. Dat de landbouw op de schop moet weten we al tientallen jaren, maar wat hebben we daar hier in Nederland aan gedaan? Nu het conflict tussen landbouwsector en de politiek na veertig jaar onbewegelijkheid uit de hand loopt wordt er net gedaan of de boeren moeten ophouden met boeren. Dat is natuurlijk nonsens. Voeding is onze enige basisbehoefte (de rest is secundair of nog trivialer). Boeren moeten anders gaan boeren. De vleesproductie is een geweldig klimaatbelasting, dus daar moeten we van af. Ook de zuivel is niet bepaald klimaatzuiver, niet in de laatste plaats door de noodzaak dan veevoer te moeten produceren. Onze voeding moet veel plantaardiger worden of misschien wel geheel. Daar valt een hoop te winnen voor klimaat, milieu en onze gezondheid.
4. Verpakkingsmateriaal is een gigantisch probleem. Dat komt met de schaalvergroting van de distributie van producten. Kwetsbare en moeilijk houdbare producten worden stevig ingepakt/verpakt en al dat materiaal wordt meestal maar een keer gebruikt en vervolgens weggegooid. Statiegeld is een goed systeem om die afvalberg te verminderen, maar de grootwinkelbedrijven hebben het statiegeld vrijwel geheel uit hun systeem verdreven. Hef statiegeld op alle verpakkingsmateriaal en maak de producent en detailhandel verantwoordelijk voor de (her)verwerking of het hergebruik daarvan.
5. Bedrijven moeten worden verplicht van elk product dat ze op de markt brengen een levenscyclusanalyse te laten maken voor de effecten op klimaat, milieu en grondstofvoorraden naast de normale beoordeling op deugdelijkheid en veiligheid. Die analyses zouden ook voor bestaande producten moeten worden gemaakt (met alle consequenties van dien). Er zullen regels moeten komen waaraan producten moeten voldoen om op de markt te mogen worden gebracht/gehandhaafd.
6. In de bouw is ook een hoop klimaat- en milieuwinst te behalen. Slopen van gebouwen wordt moeilijker gemaakt. Ook zal van nieuw te bouwen huizen en bedrijfsgebouwen vooraf een milieu- en klimaateffectrapport moeten worden gemaakt.
7. We zullen heel hard moeten nadenken over het systeem dat ons heeft gemaakt tot vernietigers van onze woonplaneet: het kapitalisme. Dat streeft naar winstmaximalisatie en het enige dat telt in dat systeem is of je er geld mee kan verdienen. Ooit heb ik op school geleerd dat economie de verdeling van de schaarste is, maar wat wij nu economie noemen is louter geldeconomie. Hoe zo’n nieuw systeem er uit zou moeten zien weet ik niet, maar op (eigen) winst beluste bedrijven zouden niet de aandrijvers van dat systeem moeten zijn. De verdeling van de schaarste moet leidend worden.
8. In feite zou van alle sectoren moeten worden nagegaan hoe schadelijk ze voor milieu en klimaat zijn. De luchtvaart is daarvan een kwalijke voorbeeld en die bedrijfstak zal drastisch moeten worden ingekrompen. Er zijn meer sectoren die over de schreef gaan zoals grondstofwinning en bouw (naast natuurlijk de landbouw). Dat vergt een grote schoonmaak.
9. Alle nieuwe gebouwen en woningen zouden moeten worden voorzien van zonnepanelen en -collectoren. Wellicht dat ook (organische) zonnecollectoren kunnen worden ‘ingebouwd’ in vensters. Zonneparken op kostbare grond zijn uit den boze. Uiteraard worden gebouwen goed geïsoleerd.
10. Er moet breed ingezet worden op consuminderen, niet in de laatste plaats op het gebied van energieverbruik. Hoeveel machines hebben we nodig om te leven? Het leven wordt een stuk actiever als we onze auto aan de kant zetten en ons per fiets verplaatsen (desnoods een elektrische) en ga nou niet beweren dat dat niet mogelijk is.
10. Een laatste maatregel (voor dit overzicht van ‘snelle’ maatregelen) is niet door afzonderlijke landen uit te voeren, maar moet wereldwijd worden aangepakt. Je zou bijna zeggen dat we daarvoor een wereldregering nodig hebben, maar zolang die er niet is moeten we die taak maar aan de VN toeschuiven. De wereld heeft, zoals we gemerkt hebben, grenzen. Een van die grenzen wordt gesteld door het natuurlijke herstelvermogen van de aarde. Die grens overschrijden we al jaren, vooral door toedoen van het bovenmatige consumptiegedrag in de rijke landen. Ook grondstofvoorraden zijn niet oneindig werd al in 1972 geconstateerd. Die grenzen geven onze (=de wereldbevolking) mogelijkheden aan (maar die hoeven we niet helemaal op te gebruiken). Het lijkt ook verstandig grenzen aan de wereldbevolking te stellen, want hoe meer volk hoe minder te verdelen.
Ik noem hier een aantal zaken die soms direct kunnen worden ingevoerd en andere die wat langere voorbereiding vergen, maar ons (=Nederland) een stuk op weg helpen op de dreigende klimaatontwrichting af te wenden. Ongetwijfeld zijn er nog meer te bedenken, maar mijns inziens zijn dit maatregelen die (relatief) snel hout snijden en uiteraard zal de fossiele industrie zo snel mogelijk moeten worden afgebouwd.
as